Wie Ben Ik Werkelijk?

Als je niet weet wie je bent, hoe kun je dan worden wie je wilt zijn?

‘Ik ben ik en jij bent jij. Wie is het gekst van allebei?’ Dit leuke raadseltje dat zette me elke keer weer aan het denken. Niet zozeer over wie van ons tweeën de minst gekke was, maar meer over de vraag ‘Wie is de ‘ik’?’

Hoe meer ik me er mee bezig houd, hoe dieper ik zak in de verschillende lagen van waaruit de vraag bekeken kan worden. Een Alice in Wonderlandritje over één van de meest essentiële en fundamentele  vragen die een ieder van ons op een bepaald moment in het leven tegen zal komen.

Logische Niveaus
Toen ik in 2002 mijn opleiding NLP startte, kreeg ik al vroeg te maken met de Logische Niveaus. Een logisch niveau is een level waarbinnen je jouw gedachten kadert en deze binnen dezelfde context verwoordt. Zitten je gedachten op het eerste niveau, dan zul je in een conversatie ook de signalen afgeven dat je denkwijze over het betreffende onderwerp op dat niveau berusten. Hoewel er zes logische niveaus zijn, komt het niet vaak voor dat je ze alle zes gebruikt; naarmate je hoger opklimt, zal het je meer tijd en energie kosten om je mind om het beantwoorden van het thema te krijgen. In een volgende blog zal ik dieper ingaan op Logische Niveaus.

Het vijfde niveau is die van Identiteit. Hier staat de vraag ‘Wie ben ik?’ centraal. Nu nog, na bijna 10 jaar met NLP en andere persoonlijke groei-gerelateerde zaken bezig te zijn, is dit een vraag waarbij ik nieuwe antwoorden blijf vinden. En dat intrigeert me enorm.

Een simpel antwoord op deze vraag – zoals Ik ben Robert’ – is voor mij simpelweg niet afdoende; ik ben toch veel meer dan enkel de naam die ik bij mijn geboorte heb gekregen?

Ben ik dan mijn beroep? ‘Ik ben schrijver’. Ook dit antwoord zakt ter Aarde als een Acme-gewicht uit de lucht in een Roadrunner tekenfilm; direct na het uitspreken weet ik al dat dit allesbehalve het ultieme antwoord is op de vraag die mijn bewuste mind bezighoudt.

Wie ben ik?

Ik ben niet mijn naam, noch ben ik mijn beroep. Ik ben zeker niet mijn vader of moeder (wat sommige exen ook beweerden) en ik ben ook niet mijn beperking. In veel ontmoetingen merk ik op dat wanneer ik mijn beperkte gezichtsvermogen achterwege laat en pas later in een gesprek te berde breng, het merendeel van de nieuwe contacten blijven focussen op dit onderdeel van mij. Jammer, want wanneer je dit begint te geloven, creëer je daarmee de tralies van je eigen potentieel, en dus een zelfopgelegd plafond van de werkelijke ‘jij’ en werkelijke ‘ik’.

Ben ik dan mijn acties; dat wat ik zeg en dat wat ik doe?

Je Bent Wat Je… Doet?
Veelal wordt gezegd dat je bent wat je doet. Oké, het vaakst wordt er gezegd dat je bent wat je eet, maar ik zie eten als een bezigheid, dus valt het wat mij betreft onder ‘actie’. Doe je goed, dan ben je een goed mens. Doe je kwaad, dan krijg je ook die stempel opgelegd.

Hoewel ‘goed’ en ‘kwaad’ in deze veelal zienswijzen zijn van anderen, zit hier in mijn optiek een kern in waarmee we kunnen beginnen te ontdekken wie we werkelijk zijn. Ik denk dat je namelijk veel kunt afmeten aan dat wat je doet. Het onthult meer over de persoon achter het masker, en geloof me, een masker is wat we allemaal dragen. Krijg je veel boetes voor te snel rijden? Dring je voor bij de kassa van de supermarkt? Zeg je anderen gedag bij een voetgangersstoplicht? Ram je wel eens met je vuist op een apparaat als dat het weer eens niet doet?

Je acties lichten een tipje van de sluiter op van de persoon die je op dat moment bent. En in dat laatste zit ‘m het venijn. De persoon die ik vandaag ben is anders van de persoon die ik morgen ben. Sterker nog, de persoon die ik nu ben is anders van de persoon die ik over tien minuten ben. Waarom?

Mijn vermoeden is dat we per situatie ‘bekijken’ hoe we willen reageren en daar onze uitingen op afstellen. Denk er maar eens aan wanneer je luidkeels in de auto met een van je favoriete liedjes ongegeneerd aan het meezingen was, totdat je merkte dat de persoon naast je bij het stoplicht al een tijdje naar je zat te kijken. Of wanneer je met je vrienden in de kroeg of discotheek staat en je de ene na de andere schuine mop over vrouwen maakt, totdat je even een drankje gaat halen en bij de bar een leuk meisje tegenkomt.

Nieuwe situaties bieden gelegenheid aan nieuwe facetten van de ware jij.

Maar eerlijk gezegd denk ik dat we meer zijn dan onze acties. Wat we denken is minstens even inzicht gevend als wat we doen, zij het dat het enige verschil is, dat wijzelf de enige zijn die weten wat we denken en de rest van de wereld ziet wat we doen.

Ik Denk Dus Ik Ben
Wat we denken en hoe we denken is vaan op systematische wijze opgebouwd; door vele jaren van herhaaldelijke oefening. En het is in deze herhaling, dat onze overtuigingen over wie wij zijn ontstaan. Misschien herken je enkele van deze voorbeelden: Ik ben niet goed genoeg. Ik ben er alleen voor anderen. Ik moet altijd de beste zijn. ik ben een perfectionist. Ik moet het allemaal zelf doen. Wie wil mij nou hebben?

Alle opmerkingen en vragen zijn gevolgen van gedachten die zich hebben vastgebeten in je bewustzijn en die over de jaren zijn doorgesijpeld naar de spelonken van je onderbewuste mind. Eenmaal aangekomen in deze supercomputer, wordt de data opgeslagen op de harde schijf, hetgeen het tot een permanente verblijfplaats maakt.

We hebben allemaal overtuigingen. Systematisch opgebouwde gedachten die je ofwel ondersteunen, of niet. Deze supporting of beperkende overtuigingen onthullen ook weer een deel (al was het voornamelijk voor jezelf) wie je bent. Maar ook hierin lijkt het antwoord allesbehalve zaligmakend.

‘ik ben een vredelievend mens’, ‘Ik ben een goede vriend’, ‘Ik ben een geweldige partner’: allemaal overtuigingen die je het liefst bij elke keer dat hij van toepassing kan zijn zou willen gebruiken. Maar er zijn ook momenten geweest dat je tierend en scheldend door het huis raasde op zoek naar je sleutels. En er zijn ook momenten geweest dat je tegen een ander iets over je vriend of vriendin zei wat misschien niet zo aardig was. en er is ongetwijfeld een bedmoment geweest waarin jij zelf in ieder geval gedacht moet hebben ‘dit kan ik  echt beter’.

Kort geleden ben ik begonnen met het inpakken van mijn spullen. Met de volgende maand zal ik een nieuwe woning betrekken en zal ik na 7 jaar mijn oude appartement voorgoed verlaten. Hoewel ik meer dan eens verhuisd ben in mijn leven, blijf ik me telkens weer verbazen over de hoeveelheid spullen die we feitelijk bezitten (tijdens mijn pelgrimage door Spanje leefde ik voor ruim twee maanden uit één backpack; dat was werkelijk een ultiem bestaan!). in deze tijd van pakken en regelen is er veel op me afgekomen, al dan niet gelinkt aan de verhuizing in spe. Wat ik bemerk is dat ik een relatief kort lontje heb wanneer het aankomt op zaken waarbij ik in mijn eentje de verhuiskar moet trekken om te zorgen dat de boel gesmeerd blijft lopen, zeker als daar nog andere aandachtvragende zaken bijkomen die ik niet direct kan oplossen.

Maar dat korte lontje is niet wie ik ben, of liever gezegd, het is niet wie ik wil zijn. en toch vertoon ik het in sommige situaties. Dat geeft mij het inzicht dat ik het wel in me heb, en dat ik dus ook wel degelijk de persoon ben die ik niet wil zijn.

We hebben allemaal een beeld van onszelf. Een ideaalbeeld, en ook een vertekend beeld. Zoals Neo in de Matrix erachter kwam toen hij voor het eerst in de wereld van de Matrix stapte voor een gesprek met zijn mentor Morpheus: de representatie van jezelf is altijd verschillend van de werkelijke jij.

Vraag het maar eens aan anderen die je goed kennen: Hoe zou jij mij beschrijven? Ik denk dat je veelal vleiende antwoorden zult krijgen, maar wellicht dat je ook nog wat verrassende inzichten krijgt in hoe een ander jou ziet.

Eén van de uitspraken van mijn NLP trainer Jan over wie wij zijn is me altijd  bijgebleven. Hij zei: De werkelijke jij is als een diamant: een glinsterend onbetaalbaar juweel met ontelbare facetten, en elke facet is een onderdeel van wie je bent en elke dag heb je opnieuw de kans om meer facetten van jezelf te ontdekken.’ Dit geldt overigens niet alleen voor jezelf, maar ook voor je contact met anderen.

Wie ben ik? Wie ben jij? Ik heb misschien niet alle antwoorden, maar ik ben wel verdomd nieuwsgierig.

Hoe meer je te weten komt over wie je bent, hoe meer keuze je hebt om te worden wie je wilt zijn. Denk daar maar eens over na.

Ik ben ik en jij bent jij. Wie is het gekst van allebei?

Op ons succes

Robert