Perfectionisme: Waarom Wil Ik Perfect Zijn?

Al deze voorbeelden zijn kenmerken van een perfectionist. Iemand die de neiging heeft naar het kritisch zijn jegens fouten en ernaar streeft om de beste te zijn. Om erachter te komen in hoeverre je een perfectionist bent (of niet), kun je deze (Engelstalige) Perfectionisme Test doen.

De meesten van ons hebben wel wat perfectionistische trekjes, hoewel sommigen meer dan anderen. Maar waarom streven mensen eigenlijk naar perfectionisme?

Waarom Wil Ik Perfect Zijn?

Hoewel ik geloof dat sommige mensen aanleg hebben om perfectionist te worden, is het waarschijnlijker dat perfectionisme een aangeleerde gedragsaanpassing is. Maar wat maakte dat zij geleerd hebben om perfectionist te zijn?

1. ‘Het goed willen doen’ geeft een goed gevoel

Wanneer we iets goed doen, dan voelen de meesten van ons een bepaalde trots en genoegdoening over onszelf. Dat voelt goed. Maar waarom voelt dat goed? Omdat we ons een klein beetje respectwaardiger voelen dan ervoor; iets waardevoller. Onze eigenwaarde stijgt. Ergens in de mind vormen de onderbewuste valse overtuiging dat “wanneer ik iets op de juiste manier doe, dan ben ik waardevoller en respectwaardiger”. Het is dan ook niet zo gek dat de behoefte om het goed te doen wordt ingeworteld in ons systeem, waarbij de menselijke basisbehoefte om een waardevol mens te zijn wordt gemaskeerd.

Het gevaar om op deze manier te denken is dat, hoewel het fijn is om je goed over jezelf te voelen als je iets goed doet, je vertrouwen afhankelijk wordt van je prestaties en je jezelf zou moeten afvragen wat er gebeurt als je het een keer niet zo goed doet? Je vertrouwen wordt dan zo onstabiel en fragiel als een paardebloem op de tocht; het gaat de kant op die de wind voor je bepaalt. Door je vertrouwen over te dragen aan ’the winds of change’ blijf je kwetsbaar en angstig om fouten te maken achter. En als we dan een keer falen, zoals we allemaal wel eens doen, dan voel je je waardeloos. De pieken en dalen die met het perfectionisme komen zijn extreme.

Het is goed om te beseffen dat onze eigenwaarde en hoe waardevol we van binnen zijn helemaal niets te maken heeft met de acties die we goed of niet goed doen. Wees ervan bewust dat je zelf degene bent die waarde-invulling geeft aan neutrale gebeurtenissen waarvan we bepalen of ze goed genoeg zijn of niet. Wij zijn degene die deze neutrale gebeurtenissen een emotionele lading geven. Wat we zien als succes of als mislukking is niet per sé overeenkomstig met de realiteit. Het is eerder onze perceptie wat werkelijkheid is en niet zo zeer een absolute waarheid.

Wie je van binnen bent en hoe je je van binnen voelt staat los van externe factoren. Het is ons gedachteproces dat de externe en interne wereld met elkaar verbindt alsof ze intrinsiek verbonden zijn met elkaar. Feit is, dat ze helemaal niet met elkaar verbonden zijn. Die verbinding is enkel een illusie van de mind.

Om welke andere redenen worden perfectionisten perfectionisten?

2. Role models die je vertellen dat je zo goed bent als je laatste prestatie:

Tijdens je opvoeding vertellen ouders dat je ‘goed’ bent als je goed gedrag vertoont.

Docenten vertellen je dat je een ‘goede jongen/ braaf meisje’ bent wanneer je een vraag correct beantwoordt in hun klaslokaal

Maar in feite ben je geen ‘goede jongen/ braaf meisje’ omdat je een vraag goed hebt beantwoordt of je je goed gedragen hebt. Het is slechts het antwoord op je gedrag dat goed was en dit heeft weinig te maken met wie je bent of hoe ‘goed’ je bent als een persoon.

De acties die we doen moeten eigenlijk onderscheiden worden van wie we zijn als mens. Vaak worden ze foutief bij elkaar getrokken als één en hetzelfde.

Jij bent dezelfde ‘jij’ die je voor en na het beantwoorden van de vraag was, of in het gedrag dat je liet zien. Je bent noch beter, noch slechter.

Dezelfde principes komen weer om de hoek kijken als je ouder bent, met vrienden en collega’s. Wanneer je mensen inzichten geeft die op prijs gesteld worden en ze die ook met lof, respect en bewondering beantwoorden, dan is het makkelijk om te geloven dat je inzichten je waardevoller maken. Het is alsof je waardiger bent om liefde  en acceptatie te ontvangen wanneer je het perfecte antwoord hebt. Maar wederom heb je niet meer waarde gekregen of verloren door goede inzichten te hebben, In essentie ben je nog steeds dezelfde persoon.

Als je je in je essentie sterk onafhankelijke voelt van datgene wat er buiten je kern plaatsvindt, dan voel je je goed, waardig om liefde en acceptatie te ontvangen, zelfs als je verkeerde antwoorden geeft of je gedraagt op een minder perfecte manier.

Een andere reden waarom mensen perfectionist zijn is:

3. In onze zoektocht naar individualiteit en je onderscheiden van de rest streven we naar perfectionisme

Sommige mensen identificeren zich zo nauw met hun acties en externe gedrag, dat ze beginnen te denken dat het feit dat hun acties altijd ‘goed’ zijn hetgeen is wat ze speciaal maakt.

Een student dat alleen maar tienen haalt kan zijn identiteit verliezen wanneer ‘het noodlot toeslaat’ en hij een 8 of 9 haalt voor een proefwerk. En wat nog erger is, is dat wanneer een ‘straight-A’ student wordt toegelaten tot een prominente competatieve universiteit en ineens niet meer top-of-the-class is, hij zich totaal verloren voelt. Niet alleen verliezen ze hun voornaamste voedingsbron van eigenwaarde, maar in de kern van deze ramp zit bijna een existentiële crisis: ‘Als ik niet een student ben dat alleen maar tienen haalt, wie ben ik dan?’

Studie is niet een vervoermiddel om je identiteit te definiëren. Studeren is een manier om kennis te vergaren dat je op een oraktische manier kunt gebruiken in de wereld, en zelfs gezien kan worden als een proces waar je van kunt genieten.

Eén van de problemen met perfectionisten is dat ze vast kunnen komen te zitten op etiketten als ‘Ik ben een student dat alleen tienen haalt’, ‘Ik ben een advocaat, dokter’ (of welk ander beroep dan ook),  ‘Ik ben “goed”‘ of ‘Ik ben intelligent’. Ze geloven dat wat hun speciaal maakt dathene is wat hun het best mogelijke etiket geeft.

Geen enkel etiket definieert iemand. Een tien als cijfer op je proefwerk definieert de mening van je leraar voor één enkel werk. Een functietitel definiert je werk. Intelligentie kan een statement dat je gemaakt hebt definiëren. Geen van deze externe etiketten definiëren jou of wie je van binnen bent.

Een andere reden waarom nensen naar perfectionisme neigen: 

4. Voor sommigen is de zin van leven om perfectie te verkrijgen

Het verkrijgen van perfectie is iets waar veel perfectionisten op doelen. Niet streven naar perfectionisme doet voor hen teniet aan de hele zin van het leven.

Het ding is, dat dit doel om perfect te zijn onmogelijk is om te behalen. Je spendeert je hele leven aan het achterna jagen van iets wat je nooit zult krijgen, omdat er nooit iets zal zijn wat werkelijk perfect is. Hoe kan een mens op deze manier plezier in het leven ervaren? Het resulteert enkel in teleurstelling en frustratie.

Het gaat toch niet om perfect zijn. Het gaat om gelukkig zijn.

Op jouw succes,

Robert