Metaforen

“Dat ligt als een bal op mijn maag.” Ik hoor het haar zeggen, mijn cliënte. Ze praat over haar relatie met haar vriend, terwijl ze langzaam maar zeker verdrietige en pijnlijke emoties laat opkomen. Tranen lijken onvermijdelijk, en een paar minuten later vallen de eerste druppels smeltwater langs haar wang naar beneden. Hoe kan het dat woorden zo’n diepe impact kunnen hebben?

‘Ik hou van jou’ is een reeks van die woorden die zo’n lading betreft. Op zichzelf staand hoeven de woorden niets of nauwelijks diepe impact te hebben: Ik. Jou. Of zelf ‘Ik hou van…erwtensoep. De betekenis van de woorden als opzichzelfstaande woorden dekt niet de lading, doch wanneer in een bepaalde volgorde gezet, krijgen ze diepgang. ‘Ik hou van jou…’

Het kan ook de andere kant op. En eerlijk gezegd gebeurt dit nog vaker, dan positieve woordenreeksen. ‘Het ligt me zwaar op de maag’, ‘Ik heb een brok in mijn keel’, ‘Dat steekt als een mes in mijn hart!’. Allemaal woorden, of liever gezegd metaforen die – zeker in relationele sfeer – als een blok beton aan iemands voeten het krachtige gevoel doet verliezen.

Metaforen
We gebruiken allemaal metaforen. Bijna dagelijks komen er nieuwe bij, waarschijnlijk als gevolg van ons creatieve brein, dat toch telkens op zoek blijft gaan naar afwisseling, originaliteit en plezier. Johan Cruijff is daar een goed voorbeeld van. Nog niet zo lang geleden hoorde ik hem het volgende zeggen over een voetbalwedstrijd: ‘De verdediging was zo lek als een gatenkaas’ 🙂

Maar wat betekenen deze metaforen nu werkelijk? We gebruiken ze om iets aan te duiden, om een beschrijving te geven van hoe wij onze werkelijkheid ervaren. Maar tegelijkertijd weten we ergens diep achter in onze mind, dat deze metafoor niet een vertegenwoordiging van onze werkelijkheid is. Iets ligt namelijk niet letterlijk zwaar op de maag, je hebt niet werkelijk een brok van iets in je keel, en je hart is niet bebloed doorboord met een mes.

Werkelijkheid
Toch trappen we nog wel eens in de valkuil om metaforen voor werkelijk aan te nemen, en daarmee een nieuwe werkelijkheid te creëren waar we naar gaan leven. Als een onzichtbare waas over onze lens des leven beginnen we na herhaaldelijke repetitie te geloven dat de liefde net een oorlog is, met gruwelijke gevolgen van dien.

Liefde is…
Heb je het jezelf wel eens horen zeggen? Zo niet, dan zeker een ander in je omgeving: Liefde is een oorlog. Je zult moeten strijden voor je overwinning’ of ‘Liefde is als een oceaan. Je kunt er heerlijk in dobberen, maar het kan je ook overweldigen en dan verdrink je erin’. De ‘Liefde is…’ kent vele varianten, en elk van deze varianten is een metafoor voor dat wat we werkelijk als liefde ervaren.

Metaforen worden gebruikt om de brug te slaan tussen gevoelens die in ons zitten en ervaringen die we van buiten ervaren. De wereld zoals we hem zien geeft impulsen en prikkels die we vertalen naar emotie, gedachte en woord, en om dit zo goed en accuraat mogelijk te vertalen naar iets wat begrijpelijk is voor zowel onszelf als anderen, is het gebruik van metaforen een effectieve oplossing.

Het gevaar schuilt om de hoek
Toch kan het gebruik van metaforen enig gevaar opleveren voor de verteller. Wanneer een metafoor een eigen leven gaat leiden, en zich nestelt in de mind van de spreker, dan kan deze metafoor een vervanging worden van diens oorspronkelijke kaart van de wereld. Simpel gezegd: als je lang genoeg gelooft dat liefde als een oorlog is, dan zul je dat op den duur ook zo ervaren. Dit beïnvloed je huidige, en hoogstwaarschijnlijk je toekomstige relaties, want je kijkt door een gekleurde bril naar.

En dat is helaas als een vicieuze cirkel. Want we kijken allemaal door een gekleurde bril. We hebben allemaal een eigen kaart van de wereld, en allemaal kloppen ze. Dat wat we zien door onze eigen ogen is exact zoals we onze realiteit ervaren, en daarmee is deze realiteit onwrikbaar.

Toch kan je door het gebruik van metaforen je mindset enigszins sturen in de richting die je eigenlijk op zou willen. Merk je dat de koers die je vaart niet die is die je op zou willen? Kijk eens naar je metafoorgebruik, en indien nodig, verander deze.

Kijk eens of je metaforen negatief van aard zijn of gematigd. Misschien zit er meer achter dan je zou denken. En door je metaforen aan te passen, verander je je mindset. Het gevolg is een positieve kettingreactie, die uiteindelijk je handelingen en acties doet veranderen, waardoor je de koers van je leven kunt zetten in de richting die jij wilt.

Het leven is als een dans: gracieus, stijlvol, plezierig, en je mag zelf de richting bepalen 🙂

Hier is mijn vraag aan jou vandaag: welke metafoor gebruik jij voor he leven: Het leven is als…”? Ik ben benieuwd naar je antwoord. Laat daarom een reactie hieronder achter en ik kom er zeker bij je op terug.

Op jouw succes!

Robert