Twee meiden staan op een zaterdagavond in de steeg van mijn straat. Zij zijn, vergezeld van een derde dame, zojuist de kroeg uitgestapt en staan lijnrecht tegenover elkaar. Alsof het zo uit een scene van een wild-wstern film gegrepen is, dreigt de situatie te escaleren.
Dame 1, mogelijk aangemoedigd door een aantal borrels, vind het tijd om de waarheid nu eens goed op tafel te leggen. Zij begint haar betoog. Nog geen dertig seconden later vat zij haar betoog nog eens samen met de opmerking: “…en daarom zijn we je zat!”
Dame 2 reageert, waarschijnlijk ook aangemoedigd door enkele borrels, alsof ze zojuist is gestoken door een mug met rabiës; van 0 naar 100 in 1,5 seconden – haar innerlijke toestand maakt een 180 en van volkomen rustig naar furieus is het gevolg. “Wil je het uitvechten? Kom maar! Nu!”
Even is het stil. Dan volgt het geluid van snellopende hakken over de stenen straattegels. Enkele kreungeluiden volgen, afgesloten door de opmerking van dame 3 die roept ‘Loslaten! Nu loslaten!’
Tussendoor wordt nog een reeks van creatieve scheldwoorden gebruikt, maar uiteindelijk mag het niet baten. Een van de dames heeft deze confrontatie ‘gewonnen’. De ander voelt mogelijk langzaam maar zeker haar verlies opkomen en begint met snikken. Ze mompelt nog een of twee opmerkingen, maar het maakt allemaal eigenlijk niets meer uit. Toch geeft ze niet op. Nog niet.
Ik schat dat ze al haar pijn en woede en frustratie bij elkaar raapt, deze projecteert op haar tegenstander en in een laatste poging alles geeft wat binnen haar kracht ligt om alsnog de strijd te winnen.
Dame 2 echter is hier niet van gediend, en maakt resoluut een einde aan deze poging door een directe vuistslag te geven. Een doffe dreun galmt door de steeg (wat erg goed echoot; hoge gebouwen, nauwe straat). Instantly is het duel over en dame 1, vergezeld door een vriendin denk ik, druipt in tranen af, de steeg uit, de hoek om. Dame 2, hoewel overwinnaar, blijft achter in de steeg, vlakbij de ingang van de kroeg. Enkele woorden volgen nog met voorbijgangers en beschonken mensen die uit de kroeg lopen. En al snel wordt het weer rustig.
Het is nog geen tien minuten later dat dame 1 en haar kompaan op het slagveld terugkomen om hun tweewielers van het slot te halen en zichzelf naar huis te rijden. In een luid beargumenteerd commentaar praten de twee dames hoe het zo heeft kunnen lopen en waarom dame 2 de meest vreselijke persoon van dit moment is.
Dit hele tafereel onttrekt zich direct onder mijn slaapkamerraam, die door de wind vrijwel volledig open is gaan staan. Het zal rond half vier in de ochtend zijn, en ik heb een lange maar leuke avond achter de rug.
Terwijl ik dit hoorspel aan mij voorbijtrekt schiet een gedachte van Darwin door mijn hoofd heen. Survival of the fittest. Direct erna schiet mijn mind in contempleer-modus en fantaseert over het gedrag van zoogdieren. Welke van de vele doen dit nog meer? Mijn antwoord blijft haken bij ‘de aap’, maar er zullen er vast nog veel meer zijn.
Alsof mijn mind geprogrammeerd is op het bekijken van situaties in het daglicht van persoonlijke ontwikkeling, vraag ik me af wat hier nu het leermoment van kan zijn. Ik kom met het volgende:
Nieuwsgierig
Allereerst lijkt het in de natuur van de mens te liggen om nieuwsgierig te zijn. Vanaf jongs af aan onderzoeken we hoe onze wereld in elkaar zit. In het geval van de twee dames, zo’n 20 tot 25 jaar na hun geboorte, is die natuurlijke nieuwsgierigheid er nog steeds. Beide dames zijn in zekere zin zo nieuwsgierig naar wie er de sterkste is, dat zij de proef op de som willen stellen.
Keuze
Nu de uitslag bekend is, volgt een moment van keus. Dame 1 zal er – net als dame 2 – voor kiezen om niet meer met haar tegenstander om te gaan. Frappant, want voorheen waren zij waarschijnlijk vriendinnen (immers, zij gingen misschien samen (al dan niet met wat anderen) naar dezelfde kroeg).
De afsluiting van deze avond leidde tot het maken van een keuze die hun vriendschap (als die er was) deed veranderen. En in feite doen de meeste van ons het op een dergelijke manier.
De beste keus
Wanneer je een verlangen hebt om iets te ondernemen, wordt je geprikkeld door je nieuwsgierigheid die je aanzet tot actie over te gaan. Gaandeweg je actie ervaar je de situatie als prettig of onprettig (in sommige gevallen een understatement) en kom je op een kruispunt waarbij je de keuze hebt om door te gaan of af te haken.
We zijn hard-wired om proefondervindelijk te ervaren of we iets al dan niet prettig te vinden. Vanuit een nieuwsgierigheid (en meestal een hypothese, waarin we pre-analyseren hoe iets zou zijn) maken we de beslissing om tot actie over te gaan. Tijdens of na de actie reflecteren we hoe de ervaring ons bevalt en baseren we op basis van die ervaring de keuze die we voor onszelf creëren.
Het voorbeeld van de dames mag dan niet het meest positieve voorbeeld zijn, maar het laat wel zien dat we a) die interne nieuwsgierigheid in ons hebben, iets wat ik doorgaans alleen maar kan aanmoedigen; immers door nieuwsgierigheid kom je meer te weten. En b) het laat zien dat we in veel gevallen ons laten leiden door direct opkomende emoties Wanneer een baby pijn heeft of gevoed wil worden, reageert het door zijn emoties te vertonen (huilen, schreeuwen, lachen etc.).
Mensen zeggen wel ‘kinderen en dronken mensen verkondigen enkel de waarheid. En ik denk dat wanneer je onder invloed bent van alcohol je onderdrukte gedachtes of gevoelens makkelijker tot uiting brengt. Dat kan zowel positief als onnadenkend zijn. De strijd om de sterkste in de steeg was het wellicht niet de slimste keuze – wie wil er nu tot een vuistgevecht komen? – maar het kan ook leiden tot een wijziging in de koers van je leven.
Elke keuze die je maakt heeft invloed op de manier hoe je leven verder zal verlopen.
Invloed op het systeem
Nog een laatste gedachte. Jaren terug leerde mijn eerste trainer dat elke deel van een systeem invloed heeft op het systeem. Een horloge bestaat uit allerlei onderdelen en ook al haal je 1 onderdeel uit dat systeem, dan zal de horloge minder goed of zelfs helemaal niet werken. Dat geldt hetzelfde voor sociale contacten. Kijk je naar je eigen familie (of relatie), dan kun je zien, dat wanneer jij een verandering in jouw gedrag maakt, dit invloed heeft op de mensen om je heen. Dat geld ook zeker voor positieve verandering.
Wanneer je tegen een irritatie aanloopt , die het gevolg is van het gedrag van een ander, dan kun je er dus ook voor kiezen om de verandering bij jezelf te zoeken in plaats van de ander te willen veranderen. Het is ook immers jouw irritatie. Door de manier waarom je tegen het gedrag van de ander aankijkt te veranderen, verander je de situatie.
En als je ziet dat dit op microniveau werkt (dus alleen tussen jou en je partner of tussen jou en je familie), dan kun je ook zien dat dit op macroniveau werkt. Wanneer we als individu, groep, maatschappij of zelfs wereld eerst zouden kijken hoe wijzelf (individueel of samen) de situatie kunnen veranderen door de verandering bij onszelf te zoeken, dan creëren we de mogelijkheid om tot een coöperatiever, positiever en universele wereld te komen. Kort gezegd: jijzelf bent in staat om de wereld te veranderen.
En daarmee wordt een knokpartijtje op een zaterdagnacht in een steeg in Haarlem toch nog inzichtrijk en waardevol.
Op ons succes!
Robert
Naast een verklaring voor het gedrag van deze meisjes, verklaar je hiermee natuurlijk ook je eigen “te laat” komen ;)! Als ook dit gedrag een keuze is, dan zou ik er zeker niets aan veranderen, mits je ons met dit soort verhalen en leerzame conclusies blijft verrassen.