Wat Is Vrijheid?

Onlangs was het 5 Mei: de dag waarop Nederland bevrijd werd van de bezetters tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze dag staat voor iedereen in het teken van vrijheid; vrijheid om te leven vanuit je eigen waarden. Vrijheid van meningsuiting en geloof. Maar wat is vrijheid  precies?

Vraag je aan een econoom wat vrijheid is, dan krijg je waarschijnlijk een heel ander antwoord dan wanneer je vraagt aan een gedetineerde wat vrijheid is. We hebben allemaal onze eigen interpretatie over wat vrijheid voor ons betekent. Met zoveel uiteenlopende definities kan het daarom gebeuren dat verschillende definities met elkaar botsen.

Hoewel in Nederland vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel staat, doe je er goed aan om je soms af te vragen of je daadwerkelijk ook alles zou moeten willen zeggen. Vrijheid in deze betekent dan, dat je om wille van bijvoorbeeld respect, saamhorigheid, empathie of ethiek je van je betere kant laat zien, dan wanneer je overal en altijd maar zegt wat je denkt.

Begrijp me goed, vrijheid van meningsuiting is belangrijk, en het behoort in mijn optiek ook een recht te zijn. Wat ik tracht over te brengen is dat vrijheid in sommige gevallen een restrictie kan hebben. Vrijheid daarom, is niet grenzeloos.

Er zijn natuurlijk vele andere varianten van vrijheid die we te berde kunnen brengen. Bewegingsvrijheid, keuzevrijheid, en politieke vrijheid. In het artikel van Jan de Deken, reporter voor Vrij Nederland, schrijf de auteur dat vrijheid in drie categorieën valt onder te verdelen:

“Menswetenschappers delen vrijheid op in drie dimensies: persoonlijke, politieke en economische vrijheid. Alle drie zouden ze positief correleren met ons subjectief welbevinden, zoals geluk in wetenschapstermen heet.”

In elk van deze categorieën bevinden zich meerdere vrijheden, en in veel gevallen worden deze vrijheden gekoppeld aan de rechten die we hebben als mens.

Vrijheid is daarmee inherent aan geluk. Want zij, die individuele, politieke en economische vrijheid ervaren, ervaren ook meer geluk ten opzichte van hen die deze vrijheden niet hebben.

Maar stel nou, dat je gelimiteerde individuele vrijheid hebt, bijvoorbeeld omdat je een fysieke beperking hebt, of omdat je minder geld te besteden hebt dan een ander? Wil dat dan zeggen dat je minder gelukkig bent (of moet zijn)?

De associaties met ‘vrijheid’ zijn legio, en enkel om die reden is het in kaart brengen wat vrijheid betekent al een lastige opgave op zichzelf – laat staan dat je het zou willen uitvoeren.

Eén ding is zeker, en dat is dat vrijheid op ieders lijstje staat van rechten die centraal staan in het leven. Hierin geldt de vuistregel “You don’t know what you’ve got, ‘til it’s gone.” Voor iemand die alles al heeft is het moeilijk om iets te wensen, daar het voor iemand met een ingrijpende ziekte kraakhelder is: gezond zijn. Zo ook is vrijheid voor ons Nederlanders een concept waar we weliswaar mee grootgebracht zijn, maar wellicht vergeten zijn wat ‘vrijheid’ nu werkelijk voor ons betekent.

Persoonlijke vrijheid. Daar focus ik me op. Want het is immers de persoonlijke vrijheid die, naarmate deze toeneemt, zorgt voor meer economische vrijheid, en menig andere vrijheden die hiermee gemoeid zijn.

Hoe vergroot je jouw persoonlijke vrijheid?

Persoonlijke vrijheid is meer dan wat je mag en kan, wanneer je een bepaalde leeftijd behaalt. Eveneens is het meer dan wat je denkt, doet of vindt. Toch is het dit laatste, dat zorgt voor intrinsieke vrijheid: de vrijheid die van binnenuit ontstaat, vanuit de waarden, overtuigingen, attitudes en gewoontes, die je ondersteunen om gelukkiger, gezonder, vollediger en doelgerichter in het leven te staan.

Wat je denkt bepaalt wat je zegt en wat je doet. Wanneer je verandering aanbrengt in de wijze waarop je denkt en handelt, dan verander je eveneens de uitkomst van je ervaringen. Zo hoef je niet minder vrij te zijn met een fysieke beperking of met een lager salaris, maar kan het ook een keuze zijn. Dit kan met name van pas komen wanneer je de situatie niet  (direct) kunt veranderen.

Het Van Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse Taal geeft maar liefst 11 definities van vrijheid, en hoewel ze allen kloppen, wanneer je ze in het kader van individuele, politieke en economische vrijheid zet, biedt het tevens spelingsruimte om met je eigen definitie te komen.

Ik denk dan ook dat vrijheid persoonlijk is; we definiëren en bepalen het voor onszelf, zelfs als dat betekent dat we conform de meningen of stellingen van anderen (of een deel daar van) de vrijheid uit handen geven, om vrijheid te definiëren.

Vrijheid is meer dan kunnen gaan en staan waar je wil. Want wat als je dat niet kunt? Ben je dan niet meer vrij? Vrijheid is meer dan het niet-beperkt-zijn door strenge voorschriften of regels; want wat als je jezelf niet kan toestaan te ontwikkelen tot de persoon die je kunt zijn?  Je zou, ondanks de Van Dale definitie, toch geen vrijheid ervaren, terwijl je met een fysieke beperking, of zelfs een crimineel verleden, toch voldoende vrijheden kunt ervaren, wanneer je daarvoor kiest.

Vrijheid krijgt voor mij een meer persoonlijke lading wanneer ik denk aan Nelson Mandela. Ik vind het daarom passend om één van zijn quotes te gebruiken, die het thema van vrijheid onderbouwen.

“For to be free is not merely to cast off one’s chains, but to live in a way that respects and enhances the freedom of others.”

Hier is mijn vraag voor jou vandaag: wat betekent vrijheid voor jou? Laat hieronder je reactie achter, en ik kom er zeker bij je op terug.

Op jouw succes,

Robert

Als je dit artikel over vrijheid waardevol vond, deel het dan met je vrienden en volgers, zodat zij ook van deze informatie kunnen profiteren. Klik hieronder op de Social Mediaknoppen.