6 Probleemoplossende Vragen

We hebben allemaal problemen, iets waar we doorgaans niet snel over praten, omdat de associatie van het woord ‘probleem’ in veler brein ingebrand is als negatieve, en we ‘probleem’ verbinden met de betekenis ‘er is iets goed mis’. Maar wat als je je problemen op een andere manier ozu bekijken? Wat als je van probleemgericht inventariseren naar oplossingsgericht organiseren gaat, hoe voelt een probleem dan aan?

Wat is een probleem?

Een leermeester vertelde me jaren geleden dat we allemaal problemen hebben, ook als het leven in alle facetten voorspoedig verloopt. ‘Maar als alles goed gaat, hoe kun je dan nog problemen hebben?’, vroeg ik hem. “Omdat een probleem niets meer is, dan het verschil tussen je huidige situatie en je gewenste situatie. Zolang je een droom hebt om die nog onvervuld is, heb je een probleem.” – Ik vond in eerste instantie dat hij nogal licht met het woord ‘probleem’ omging, want een probleem was in mijn kaart van de wereld iets wat omvangrijk en zwaar was.

“Ik ben het helemaal met je eens!”, zei hij tot mijn grootste verbazing. Je associatie met het woord ‘probleem’ is ‘zwaar’, ‘heftig’, ‘ingrijpend’, en daarmee heb je precies de kern van het probleem te pakken. Het probleem is dat je het woord ‘probleem’ zwaarder maakt dan nodig.” Hij legde me uit dat ik ‘probleem’ dezelfde betekenis had als ‘uitdaging’, alleen dat mijn brein een verschil aanmaakte. ‘Aan jou de keus om je probleem met het woord ‘probleem’ aan te pakken.

Probleemgericht of Oplossingsgericht?

Hoewel zijn opmerking me nog jaren zou bezighouden en me uiteindelijk deed inzien dat hij me een zeer waardevolle les had gegeven, was ik nog steeds zoekende naar oplossingen. We kunnen namelijk soms zo overweldigd zijn door het probleem, dat we vast komen te zitten in het probleemdenken; een mindset die vaak van kwaad tot erger verloopt. Voor je het weet vliegen de doemscenario’s voorbij als insecten tegen de voorruit van je auto op een Franse snelweg in de zomer.

1 Probleem, 3 Keuzes

Vaak zijn problemen (zoals hierboven gedefinieerd) niet onmogelijk om op te lossen. Sterker nog, als je een tijdje speelt met het probleem, dan zal je waarschijnlijk zelfs met meerdere oplossingen kunnen komen. Een goede strategie is om niet direct genoegen te nemen met de eerste handreiking die je mind je geeft om een probleem op te lossen – één keus geeft je namelijk niet de mogelijkheid om te beste te oplossing te kiezen (één keus is geen keus). De beste manier is om ten minste drie strategieën te vinden die leiden tot je oplossing. Waarom drie? Omdat één oplossing je dwingt tot het nemen van die keuze. Twee strategieën zorgen voor een dilemma, en drie oplossingen je in ieder geval de ruimte geven om werkelijk een keuze te maken. Door deze manier van oplossingsgerichtheid train je jezelf ook om een probleemoplosser te worden, in plaats van een doemdenker.

6 Probleemoplossende vragen

Soms zijn oplossingen niet gemakkelijk te vinden. In dat geval kun je door jezelf goede vragen te stellen tot een inzicht komen dat tot een oplossing leidt. Ik zeg specifiek ‘goede’ vragen, omdat we overhet algemeen expert zijn in het stellen van niet zo goede vragen; ‘Waarom moet mij dit overkomen?’, ‘Waarom heb ik idit altijd?’, Waarom vind ik (…) nou niet?’ Stel jezelf goede vragen, die je op weg helpen naareen oplossing. Je mind is er om je te helpen, niet om je dwars te zitten. Goede input betekent goede output.

1. Wat is goed aan dit probleem?

Misschien denk je dat ik gek geworden ben, of dat ik een typefout heb gemaakt, maar deze vraag biedt meer dan je zou denken. Soms is het bekijken van de goede kanten van je probleem erg nuttig om de waarde van je probleem in te zien, iets waardoor je met andere ogen naar je probleem kunt gaan kijken. Meestal is het eerste antwoord dat je mind je geeft ‘NIETS!’, maar als je echt even de tijd neemt om de vraag te beantwoorden, dan zul je merken dat je probleem ook een leerschool kan zijn; een ervaring die je toegang geeft om met meer gemak en plezier te leven.

2. Wat is nog niet perfect?

Een situatie kan goed genoeg zijn om je comfortabel in te bewegen. En, zoals mijn leermeester zei, je leven kan nog zo goed verlopen, je zult altijd een wens hebben die je graag vervuld wilt zien; een situatie die je graag zou willen verbeteren. De vraag ‘Wat is nog niet perfect’ stelt je in de gelegenheid om te zoeken naar oplossingen die specifiek ingaan op dat ene stukje wat je grag wilt verbeteren. Zoals  een kunstenaar aanvoelt wanneer zijn werk écht af is, een danserer blijft oefenen om haar pirouette te perfectioneren – zo kun je zelf ook tot inzichten komen die je in staat stellen een specifieke oplossing te geven voor je probleem.

3. Wat ben ik bereid te doen?

Wat ben je bereid om te doen, zodat je uitkomst wordt zoals je hem wilt? Misschien roept je mind wel ‘ALLES!’ wanneer je probleem groot genoeg is, en misschien is dat ook wel zo. Maar waarschijnlijk is het een noodkreet om aan te geven hoe nodig de verandering is. Meestal zijn problemen niet levensbedreigend, en zul je merken dat er grenzen zitten aan hetgeen je bereid bent te doen. Inventariseer je opties, wat wil je doen om het probleem werkelijk op te lossen?

4. Wat ben ik niet bereid te doen?

Zoals ik al zei, er kunnen grenzen zitten aan datgene wat je bereid bent te doen om je probleem op te lossen. Door inzichtelijk te maken wat je niet bereid bent te doen. Hou in ieder geval de drie keuzes aan. Denk eraan: 1 keuze is geen keuze, 2 keuzes betekent dilemma, 3 keuzes geven je mogelijkheden.

5. Hoe zorg ik voor plezier onderweg?

Werken aan een oplossing waar je niet enthousiast over bent, werkt niet. Het vertraagt je, je mind zoekt afleidingen, en je raakt je motivatie heel snel kwijt. Als je geen drive hebt om een situatie te veranderen, dan verandert de situatie ook niet. Stoppen met roken, afvallen, gespierder lichaam, liefde, een vervullende baan – de route ernaartoe is het makkelijkst wanneer hem met plezier kunt bewandelen. Vraag jezelf dus: hoe kan ik met plezier (…) doen? Door je oplossing aangenaam en plezierig te maken vergroot je de kans aanzienlijk om je doel te bereiken.

6. Wie ken ik die dit probleem met succes heeft opgelost?

Natuurlijk, je kunt zelf het wiel uitvinden. Wil je liever je probleem zo snel (en aangenaam) mogelijk oplossen, zoek dan naar een rol model – iemand die je kan vertellen hoe hij/zij de situatie heeft aangepakt om hem op te lossen.. Vraag hem of haar om tips en adviezen, of zoek zelfs naar meerdere rolmodellen.

Of je het nu een probleem noem, een obstakel t of een uidaging, feit blijft dat je naar een situatie toe wilt waarin je een rijker, gelukkiger  en vervulder leven kunt leiden.  Met de vragen die hierboven staan train je je mind om meer oplossingsgericht te werk te gaan en minder snel vast te zitten in het probleem zelf.

Op ons succes,

Robert