De Onvoorwaardelijke Liefde Van Muziek

In een recente post van een Facebookvriend las ik een mooie en pakkende tekst die me aan het denken zette over de impact van muziek. Wat heeft muziek voor een invloed op je en hoe komt dat?

Wanneer ik bij een kennismaking vraag naar de muziekvoorkeur krijg ik vaak als antwoord dat de keuze van de muziek afhangt van de stemming waarin degene zich bevindt. Een goed humeur matcht goed met positief resonerende muziek. Heb je een berg werk te verzetten, dan is actieve muziek  de juiste keuze. Wanneer je niet zo lekker in je vel zit kan een melancholisch liedje over liefde, verdriet of verlies de juiste en gevoelige snaar raken om je gevoelens te laten resoneren met de klanken van het nummer. En wil je ontspanning dan kies je relaxmuziek, lounge of chillout natuurlijk.

Muziek is zo veelzijdig en tegelijkertijd zo universeel dat het de verbindende factor is voor ons allemaal, ongeacht onze achtergrond, politieke voorkeur of religieuze overtuiging. Muziek in zijn meest pure essentie oordeelt niet voor wiens oren de boodschap bestemd is. Ze is enkel één van de boodschappers van emotie en gevoel. De taal van het Universum.

Mathematisch muzikaal
Ik denk dat er wereldwijd (en ver daarbuiten) twee talen ‘gesproken worden die een ieder begrijpt: wiskunde en mziek. En misschien zou dat nog wel te beperken zijn tot enkel de mathematiek. Want ook muziek is veelal wiskundig opgebouwd: al in de Griekse tijd was bekend (hoewel niet onder grote populatie), dat sommige akkoorden beter pasten bij andere en dat zij zorgden voor een harmonieus samenspel. Pythagoras, wereldwijd bekend om zijn wiskundige stelling van driehoeken met ongelijke benen ()je weet wel: A²+B²=C²) hield zich destijds ook al bezig met de relatie tussen muziek en wiskunde. Velen weten niet dat hij in het geheim zelfs een groep oprichtte die op regelmatige basis bij elkaar kwam om van gedachten te wisselen, te praten over muziek, filosofie, uitvindingen en meer. Jammer dat de groep geheim was en er een verbod op stond om ook maar iets hierover op papier te zetten.

Majeur mineur
Ik ben zeker geen expert als het aankomt op muziek, eerder een autodidact met passie. Ik weet niks over akkoorden, loopjes of zelfs de wiskunde achter de muziek. Maar ik weet wel dat muziek je kan raken en verschillende gevoelens in je kan oproepen. Nummers die geschreven zijn in een snel tempo en in majeur (in de muziektheorie de benaming van een van de twee gebruikelijke westerse toonsoorten: majeur en mineur) resoneren over het algemeen met goede gevoelens zoals blijdschap, vrolijkheid, energie en opgewektheid, waarbij nummers in een langzaam tempo en in mineur gespeeld vaak gevoelens van pijn, verdriet of verlies bij je losmaken. Snelle nummers met klanken die dissonant zijn (dus niet in harmonie met elkaar) roepen daarentegen eerder angst op. Voor elke stemming is er bijpassende muziek. En het mooiste is, je hoeft geen enkel verstand van muziek te hebben om dit te weten; je voelt het! Luister ook maar eens naar deze drie verschillende nummers en probeer eens te achterhalen wat het thema is van de film waar ze in voorkomen.

Maar waarom raakt muziek ons? Het lijkt wel alsof er fundamenteel iets in ons systeem zit dat resoneert met bepaalde klanken(schema’s). Nummers die het kippenvel tot in je nek bezorgen (zoals het nummer van Lara Fabian in de link hierboven). Nummers die ons laten weten dat we mens zijn; een gefinetunede mysterieus mechanisme met talloze facetten die we elk, stuk voor stuk, op onze eigen manier mogen leren ontdekken.

Who’s in control?
Hoewel je wellicht denkt dat jij de muziek uitzoekt die bij je humeur past, denk ik dat de verhouding omgekeerd is; muziek bepaalt grotendeels hoe je je voelt, zelfs zonder dat je het door hebt. We zijn ons nauwelijks bewust van de muzikale wereld waarin we leven. Overal om je heen is muziek, en vaak wordt dat niet eens opgemerkt vanwege de kakofonie van geluiden waarmee het overstemd wordt.

Van televisiereclames en radiojingles tot conditionerende mobieldeuntjes en (huishoudelijke) apparaten die door middel van piepjes, geluidjes en toonreeksen met je communiceren – je staat elke dag bloot aan omgevingsgeluiden. Oké, sommigen hebben meer invloed dan anderen, maar als je eens nagaat hoeveel invloed één enkel riedeltje of deuntje op je heeft, dan zul je verbaast staan als je beseft dat je dagelijks honderden, zo niet duizenden van dit soort muziekjes binnenkrijgt. Elk een klein beetje manipulerend in hoe je je voelt.

Toen ik voor het eerst begon met dialyse, hoorde ik om de zoveel tijd één enkele toon van de machine die mijn bloed zuivert. Eén klank. Meer niet. Maar het was wel op dezelfde toonhoogte als Bob Marley’s One Love. De woorden  Let’s Stay Together and Feel All Right komen nog steeds in mijn gedachten naar voren als ik die ene toon hoor. Elke emotie die ik aan dit nummer heb gekoppeld komt dan als de duvel uit een doosje naar de oppervlakte van mijn bewustzijn. Lijkt een beetje op klassieke conditionering á la Pavlov, nietwaar?

Reclamemakers, marketers en  complete salesafdelingen weten dat de manier waarop iets gezegd kan worden (de tonaliteit, het volume of de intonatie) en de muziek die daaronder moet komen ook van grote invloed kan zijn of je wel of niet de boodschap aanneemt, Hoewel je misschien zou verwachten dat een vriendelijke aardige en rustige toon van praten het beste aansluit bij de boodschap, blijkt in sommige gevallen het tegendeel waar te zijn. “…Ik ben toch niet gek?!” – Nee hoor. Het zijn enkel de reclames die steeds harder schreeuwen om je aandacht.

Muziek is een zeer belangrijke factor in reclamespotjes op televisie en radio, muziek is altijd (maar slechts zelden bewust opmerkelijk) aanwezig in supermarkten, bouwmarkten, kledingzaken en andere winkels. Zonder dat je er erg in hebt wordt je op onbewust niveau blootgesteld aan muzikale invloeden van buitenaf. En hoor je dan ineens het liedje in die kledingwinkel dat je doet herinneren aan een fijn moment in een al dan niet recent verleden, dan associeer je zonder dat je het weet de winkel aan de muziek en het gevoel.

Muziek is overal
Wanneer je net als ik in de stad woont, dan kan het soms lastig zijn om je open te stellen voor de geluiden die je stad maakt – auto’s, brommers, claxons, boor- en graafmachines, geroezemoes en gebral; het lijkt soms wel alsof de muzikale harmonie uit een stad door de industrialisatie verloren is gegaan en je besloten hebt om je dan maar helemaal af te sluiten voor alle geluiden. Maar als je goed oplet, zul je merken dat er wel degelijk muziek in je woonomgeving zit.

Op deze koude woensdagse winterochtend werd ik wakker met het gefluit van een tweetal vogeltjes. Hun klank was subtiel, maar werd duidelijker naarmate ik me er meer op concentreerde. Het mooie was dat ik, al liggend in mijn bed, de andere geluiden kon filteren, en terwijl ik mijn ogen gesloten hield droomde ik even weg op het gezang van deze kleine beestjes.

Maar je hoeft geen nachtegaal te horen om muziek te vinden; ook in de niet zo alledaagse, voor de hand liggende voorwerpen kunnen op ritmische wijze ingezet worden om ze te classificeren als muziekinstrument. STOMP is daar goede voorbeelden van; van verschillende dagelijkse gebruiksvoorwerpen zoals vuilnisbakken en pollepels een muziekinstrument maken. En er zijn natuurlijk tal van artiesten die elke dag weer iets nieuws vinden om muziek uit te krijgen. Zo zag ik laatst iemand op een plumeay trompetteren.

Ook als je zelf de controle hebt over de afspeellijsten van je iPod, dan nog verkies je om je open te stellen voor positieve manipulatie. Met Tiesto of Armin van Buuren op je oren kun je langer doorgaan met sporten, met Klassieke muziek kun je je beter concentreren en met Sky Radio kom je sneller de werkdag door… nou ja, voor sommigen dan.

Muzikaal anker
Uit velerlei onderzoeken is gebleken dat ankers het snelst en het best werken als ze door geur gestimuleerd worden. Je kunt ergens een ruimte binnenlopen, een geur opmerken en gelijk een herinnering op voelen komen die je geassocieerd hebt aan dat specifieke luchtje (zoals bij Oma, in het ziekenhuis of verjaardagstaart).

Muziek (of geluid) is ook een sterke stimulus die een anker kan triggeren. Denk maar eens aan ‘jullie liedje’, dat je met een (oude) geliefde deelde. Wanneer je dat nu weer hoort, schiet, al was het maar voor een fractie van een moment, de emotie aan die geliefde – zowel goed als slecht – door je heen.

Ook ik hoor vaak genoeg liedjes op de radio of in winkels die me doen herinneren aan vervlogen tijden. Gevoelens van weemoed, nostalgie, liefde, verdriet en overwinning – allen zijn ze vertegenwoordigd in ‘mijn’ muziek.

Zoveel muziek als gevoelens
Als je net als ik een groot muziekliefhebber bent, dan is de kans groot dat je muziekbibliotheek vrij groot is. Natuurlijk zitten daar favorieten en minder favorieten bij, sommigen vaker gedraaid dan anderen. En de kans is zelfs groot dat je met zo’n groot scala aan stemmingmakers ook een uiteenlopende ‘bibliotheek’ van gekoppelde emoties hebt – elk op hun beurt in sterkte verschillend. Als de Nespressownkelmuur aan de P.C. Hoofdstraat in Amsterdam, waar alle smaken uitgestald zijn; van normal tot limited en special editions; voor elk moment een smaak (of ehh.. liedje dus).

Ik heb in de afgelopen jaren veel met muziek gedaan. Op mijn zestiende verjaardag kreeg ik mijn eerste basgitaar, een cadeau dat ik meer dan wat dan ook in de wereld wilde hebben. Destijds speelde mijn broer in een hiphopbandje, waarbij de bassist een (voor mij ogenschijnlijk) leidende rol speelde en een grote inspiratie was. Bij één van hun optredens werd mijn fascinatie voor dit instrument omgezet in liefde en besloot ik om mezelf basgitaar te leren spelen.

Nu, ruim veertien jaar later, heb ik mijn ‘arsenaal’ alsook mijn kennis uitgebreid en speel ik nog bijna dagelijks op één van m’n vele gitaren. En hoewel ik nog steeds geen noot lezen kan laat ik mijn hart spreken bij het contact wat mijn vingers met de snaren maken. De kracht, de resonantie, de intensiteit die de geluiden bij me oproepen is fantastisch; van een melancholieke trancy tune tot een meeslepend en spine-tingeling meesterstuk. De magie van muziek vloeit door mijn vingers.

Wat ik me destijds nog niet besefte, maar nu maar al te goed realiseer, is dat ik mijn liefde en gevoelens kwijt kon in mijn muziek. Het was de ideale uitlaatklep; Muziek is geduldig. Ze snapt je en weet perfect wat je voelt te vertalen naar klank. Muziek is de leidraad in de  ontdekkingsreis naar wederzijdse universele liefde die jij en ik en iedereen op deze wereld in zich draagt. Want muziek zal er altijd voor je zijn.

En het is tijdens deze ontdekkingstocht dat we de onvoorwaardelijk liefdevolle mantel van muziek mogen gebruiken om ervaringen een betekenis en een plek te geven die deel uitmaken van de persoon die we worden.

“Love is like playing music. Only when the right person plays, the melody will touch your heart”

Ik sluit af met een clip van Alaa Wardi. Een nummer dat zonder fysieke instrumenten is gemaakt en waarvan de woorden geen betekenis hoeven te hebben. Deze muziek moet je voelen.

Op ons succes.

Robert