Wees Creatief

Hoe word je creatiever? Freud ontkende dat psychoanalyse ook maar enigszins licht kon schijnen op de mysteries van creativiteit. Uit statistieken blijkt zelfs dat de meeste research over creativiteit gedaan is in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw, met een dramatische daling in latere jaren. Ik denk dat dit komt omdat wetenschappers begonnen te beseffen dat ze de grenzen hiervan wel zo’n beetje bereikt hadden.

Hoe moet je creatief zijn?
Omdat wetenschap niet veel duidelijkheid kan geven over creativiteit, zullen we het maar elders moeten zoeken. Helaas is het zinloos te zeggen hoe je kindertijd geweest had moeten zijn; dat station zijn we immers al gepasseerd.  Toch is er één negatieve in deze die ik graag wil uitlichten. En de reden waarom ik een negatief voorbeeld neem, is omdat het makkelijker is om te zeggen wat creativiteit niet is.

Creativiteit is geen talent; het is een manier van handelen. Creativiteit is namelijk niet een vaardigheid die je wel of niet hebt. Het is ook volkomen ongerelateerd aan je IQ (ervan uitgaande dat je wel boven een bepaald minimum niveau zit natuurlijk). In een wetenschappelijk onderzoek, dat later door verschillende anderen is herhaald, bleek dat schrijvers, architecten en engineers als meest creatief werden gezien door anderen, terwijl ze in geen enkel opzicht een lager IQ hadden dan hun collega’s. De vraag is dus: op welke manier waren zij anders dan? McKinnon (de onderzoeker die dit project opzette) liet zien dat de meest creatieve simpelweg zichzelf met een bepaald gemak in een bepaalde stemming konden krijgen – een manier van handelen dat ertoe leidde dat hun natuurlijke creativiteit kon functioneren. McKinnon omschreef dit specifieke gemak als ‘de vaardigheid om te spelen’. Hiermee komen we toch weer terug bij de kindertijd. Net als kinderen waren de meest creatieve in staat om met ideeën te spelen. Niet zozeer voor een onmiddellijke praktisch doel, maar enkel voor hun plezier.

Open en gesloten
Of het nu gaat om families of organisaties, uit psychologisch onderzoek blijkt dat we feitelijk op twee manieren werken: open en gesloten. Om in een creatieve mindset te komen is het noodzakelijk om in een open modus te zijn. Zit je in een gesloten modus, dan is het absoluut niet mogelijk om je creativiteit aan te boren.

We besteden het meeste van onze dagelijkse tijd in de gesloten modus door. Wanneer we bijvoorbeeld aan het werk zijn. Het gevoel dat er veel gedaan moet worden en dat er doorgewerkt moet worden om het allemaal af te krijgen laat zien dat we in een actieve en mogelijk zelfs lichtelijk angstige modus zitten (hoewel datzelfde angstige gevoel spannend en aangenaam kan aanvoelen). In deze modus zijn we meestal ietwat ongeduldig (al was het maar met jezelf), waarbij er (een beetje) spanning aanwezig is, en nagenoeg geen humor. Het is een modus waarin we erg doelgericht zijn en waarin we erg gestrest kunnen raken en zelfs (lichtelijk) gek kunnen worden. Maar niet creatief.

In contrast met de hiervan zijn we in de open modus relaxed, verruimend, en minder doelgericht, waardoor we meer overdenkend zijn, meer geneigd zijn tot humor (dat altijd voor een breder perspectief zorgt) en logischerwijs ook speelser zijn. Het is een modus waarin nieuwsgierigheid voor zijn eigen bestwil kan werken. Dat komt omdat we niet onder druk staan om iets snel gedaan te krijgen. We kunnen spelen, en dat is iets waardoor onze natuurlijke creativiteit naar boven kan komen.

We moeten dus in de open modus zijn om over een probleem na te denken. Maar als we eenmaal een oplossing gevonden hebben, dan is het essentieel dat we switchen naar de gesloten modus om de oplossing uit te werken. Want wanner we eenmaal een beslissing hebben genomen, dan zijn we het meest efficiënt als we er vastberaden en niet afgeleid door twijfel over de juistheid ervan mee door gaan. Zo is humor in de open modus een natuurlijke manier van handelen, terwijl het in de gesloten modus een luxe is.

Het is dus handig om in de gesloten modus gefocust te blijven op het uitwerken van de oplossing. En zodra je een taak hebt volbracht is het natuurlijk een heel goed idee om weer terug te gaan naar de open modus om de feedback van je acties door te nemen, zodat je kunt besluiten of de genomen koers je leidt naar je doel en je succes, of dat je moet overwegen om al dan niet door te gaan met de vervolgstap van je plan. In dit laatste geval kun je doorgaan wanneer je een alternatief hebt gevonden om de fouten die ontstaan zijn op te lossen. Vervolgens gaan we weer terug naar de gesloten modus om de volgende stap uit te voeren. Dit proces herhaal je tot je bij je gewenste resultaat uitkomt.

Kort gezegd: om het meest efficiënt te zijn, moeten we in staat zijn om heen en weer te switchen van de open modus naar de gesloten modus en vice versa.

Lees op de volgende pagina de 5 voorwaarden voor Creativiteit