Praat Jij Buiten Jezelf?

  Je hoort het overal als je er op gaat letten: in een gesprek van twee of meer mensen zegt degene aan het woord iets over zichzelf en ‘vergeet’ daarbij de ‘Ik’ in de zin – bijv.:… en dan vind je het mogelijk om aan de slag te gaan’. Waarom doen we dit? Ik ken nagenoeg niemand die nog nooit over zichzelf in de tweede persoon enkelvoud heeft gepraat. We doen het dus allemaal. Maar de grote vraag is waarom we dat doen. De psychologie achter de deze vraag vind je in dit artikel. Een korte research op het internet onthult dat het anderen ook opvalt, en degenen die reageren op de vraag waarom we dit doen spreken onder meer over het egocentrisme dat in het verleden aanwezig was (de zogenaamde ‘Ikke, ikke en de rest kan stikken’), en dat met het praten in de tweede persoon enkelvoud eerder een vorm van altruïsme is dan egoïsme. Daarnaast wordt praten in de tweede persoon enkelvoud als beleefdheidsvorm genoemd. In één van de reacties las ik bijvoorbeeld dat Marco van Basten eerder in de derde persoon enkelvoud praat (de wij-vorm) dan in de eerste persoon, en dat dit te maken heeft met de verantwoordelijkheid van genoemde beslissingen (in dit geval van het hele team in plaats van enkel de trainer). Wanneer we in de Jij-vorm praten, dan plaatsen we daarmee, dat wat we vertellen, buiten onszelf. In een uitleg lijkt het er dan op dat de verteller een beschouwing doet op dat wat hij uitlegt, om daarmee een zo helder mogelijk beeld te scheppen over datgeen hij uitlegt. Wanneer we over onszelf praten en we gebruiken de Jij-vorm, dan kan het zijn dat het onderwerp te dichtbij staat om gevoelsmatig te beleven; bijv.: ‘je vindt het moeilijk om door te gaan.’ Gevoelens die we als uitdagend of zelfs negatief beschouwen plaatsen we door deze techniek buiten onszelf, zodat we ze niet hoeven te voelen. Andere gevoelens zoals pijn, ongelukkigheid, frustratie, boosheid, depressie, verdriet en verlies behoren hier ook toe. Het is menseigen om pijn zoveel mogelijk te vermijden en dit vinden we linguïstisch gezien ook terug. Taal vormt immers onze realiteit; zolang er geen woord voor is bestaat het ook niet. En ook al bestaan de woorden om beschrijvingen te geven aan dat wat we als pijnlijk ervaren, (zij het emotioneel, fysiek, psychisch of mentaal), zelfs dan zijn we geneigd om de pijn op taal technische wijze zo ver mogelijk van onszelf te houden. Een manier waarin we dat vandaag de dag doen is door, dat wat we zeggen tegen anderen over onszelf, in de tweede persoon enkelvoud te plaatsen. Slechts zelden komt het voor dat plezierige ervaringen in de Jij-vorm beschreven worden, en daarmee onderstreep ik de gedachte dat hoofdzakelijk pijnlijke of zelfs het risico op pijnlijke ervaringen in de tweede persoon enkelvoud worden beschreven. Ik nodig je uit om zowel bij jezelf als in gesprekken met anderen aandachtig te luisteren naar de momenten waarop de Jij-vorm wordt gebruikt. Wat valt je op? Wat zijn jouw ervaringen met het gebruik van de tweede persoon enkelvoud in gesprekken met anderen, en wat zijn jouw ideeën hierover? In het commentaarveld hieronder lees ik graag je reactie.   Op jouw succes, Robert