Ik weet dat ik oud klink als ik je vraag of je het bordspel ‘Wie Is Het?’ nog kent, het spel waarbij je door middel van omschrijvende vragen moest zien te achterhalen welke persoon jouw tegenstander had gekozen uit het scala van personages. Onlangs moest ik denken aan de vraag ‘Wie ben ik?’. Een fundamentele vraag, waar we als mensheid zelfs nog steeds over debatteren wie we nou werkelijk zijn (laat staan dat we zeker weten waar we vandaan komen en waar we naartoe gaan; ik weet het - de Hans Teeuwen kenners onder ons voelen de grap al aankomen). Die vraag, Wie ben ik?’ uit het spel, is gebaseerd op karakteristieken van het personage; ‘Draagt ze een bril? ‘, ‘Heeft hij een snor?’ of ‘Heeft ze bruin haar?’ In het dagelijks leven omschrijven we onszelf zelden met de karakteristieken die we hebben. Zo zeg je nooit tijdens een sollicitatiegesprek ‘Wel, ik ben een man met blond haar en blauwe ogen’, maar richt je je eerder op je vaardigheden en talenten. Elke situatie vraagt dus om een aparte omschrijving en antwoord op de vraag ‘Wie ben ik?’. Onlangs vertelde een vriend me dat hij zich afvroeg wie hij dacht dat hij was, en dat hij tot een belangrijk inzicht was gekomen, namelijk dat zijn identiteit, dus wie hij was, varieerde en afhing van de rol die hij op zich nam. In een thuissituatie ben je anders dan op je werk. In je werksituatie ben je iemand anders dan in je relatie met je partner of je kinderen. Mannen of vrouwen onder elkaar laten eveneens vaak een andere kant van zichzelf zien dan wanneer ze in gemixt gezelschap zijn. De rollen die we spelen zijn zo uiteenlopend dat sommige psychologen wellicht zonder aarzeling zouden zeggen dat we een persoonlijkheidsstoornis hebben. En hoewel het een mooi streven is om de kloof tussen je verschillende rollen in de verschillende situaties zo klein mogelijk te houden (sommige mensen vinden dat je anders niet authentiek bent), denk ik dat juist al die verschillende rollen een belangrijke rol spelen (no pun intended). Het logische niveau van Identiteit wordt vaak ingevuld door de onderliggende niveaus (normen, waarden, overtuigingen, vaardigheden, bezigheden en gedrag, en omgeving). Zo omschrijven we wie we zijn. Maar niet elke situatie vraagt om dezelfde aanpak, en dus ook niet om dezelfde persoon, of beter gezegd, dezelfde rol die we als individu ten tonele laten komen. Daarmee ben jij dus niet een persoon die maar één gezicht heeft, so to speak, maar een persoon met meerdere lagen, meerdere dimensies, meerdere facetten; zoals een diamant ook zovele facetten heeft – afhankelijk hoe je de diamant bekijkt en het licht laat weerkaatsen, zo vertoon jij ook in verschillende situaties verschillende kanten en verschillende ‘gezichten’ van jezelf.

Kun je ooit werkelijk jezelf zijn?

Met zovele facetten is het natuurlijk een voor de hand liggende vraag: “Kun je dan ooit echt jezelf zijn?” Ik hoorde ooit iemand zeggen, dat je werkelijk jezelf bent als niemand naar je kijkt en je, in ieder geval het gevoel hebt, dat niemand naar je kijkt; om ongestoord jezelf te zijn. Maar is dat ook niet een kant van jezelf die je naar voren laat komen wanneer er voldaan wordt aan bepaalde condities? Het lijkt een “Als-dan-principe” te zijn. Als er aan deze voorwaarden of condities voldaan wordt, dan kan ik me zo en zo gedragen.” Jojanneke, een lief meisje van 17, schreef ooit in een notitieblok van een bijspijkerkamptraining in een zomervakantie in de jaren ’90 van me “Kleren maken de man, of in jouw geval, het jongetje J” – naar aanleiding van mijn toenmalige skater-punker kledingstijl. En ze had gelijk, want ook de kleren die we dragen beïnvloeden ons gedrag enorm. De rollen die we op ons nemen zijn dus onderhevig aan diverse factoren, waaronder kleding, omgeving, andere mensen, cultuur, taal, klasse, klasse, religie, maatschappij, en zelfs status, aanzien en natuurlijk leeftijd en geslacht. Er huist veel meer psychologie achter de beweegredenen waarom we kiezen voor een bepaalde rol, en er zijn een hoop randfactoren te vinden die hierbij eveneens van invloed zijn op die keuzes. Denk eens aan de aspecten van goedkeuring en acceptatie, erbij willen horen, angst, zekerheid en onzekerheid, geluk en betekenis. Het is dan ook niet raar dat we langzaam maar zeker zijn gaan geloven dat de identiteit, die we op onszelf hebben geplakt, bepaald wordt door de rol die je op dat moment speelt; “Ik ben mijn geslacht, beroep, overtuiging en emotie.” De spreekwoordelijke cirkel is daarmee weer rond.

Welke rol neem jij?

Het is gelukkig niet allemaal zo zwart en wit, zo rigide en plastisch. De rol die je speelt is er één die, zo lijkt, gedeeltelijk bepaald wordt door externe factoren. De overgrote meerderheid echter, valt onder onze eigen keuze. Welke rol neem ik op me? Wie ben ik nog meer, los van alle labels? In mijn nieuwe boek ga ik dieper in op deze vraag, maar één essentieel punt wil ik je nu alvast meegeven, en dat is dat wie je werkelijk bent veel meer is dan wat je tot nu toe hebt ontdekt en gezien van jezelf. De vraag die hieronder ligt is: wie zou je nog meer willen zijn?” Welke aspecten van jezelf geven jou meer zelfvertrouwen, meer energie, meer plezier en dus meer leven? Wat zijn de eigenschappen in anderen die je bewondert en je graag eigen zou willen maken? De vraag wie je werkelijk bent is een vraag waar we minstens een leven voor nodig hebben om een gedegen antwoord op te vinden, zoals een diamant duizenden facetten heeft en keer op keer een nieuwe kant van zichzelf kan laten zien. De rol die je speelt is daarin zeker een factor, maar wellicht is het nog net iets belangrijker om jezelf af te vragen welke rol jij in jouw leven wil spelen. Vandaag. Op dit moment. Je kunt elke rol spelen als een acteur in een film, die netjes het script volgt. Of je kunt de rol spelen zoals de regisseur hem in gedachten heeft – waarbij jij die regisseur van jouw leven bent. Hier is mijn vraag voor jou: welke rol speel jij op dit moment? En hoe ervaar of beleef je deze rol (wat voor gevoel geeft het je)? Laat hieronder je reactie achter en ik kom er zeker bij je op terug. Op jouw succes, Robert   Als je dit artikel over welke rol je speelt en identiteit interessant vond, deel het dan met jouw vrienden en volgers, zodat zij ook van deze informatie kunnen profiteren. Klik op de  WhatsApp, Messenger en Google+ knoppen hieronder.