Het is de dag voor Kerst. In de werkplaats van de Kerstman is de werkdruk op zijn hoogtepunt. Miljoenen presentjes, cadeaus en geschenken worden klaargezet terwijl aan andere de laatste hand wordt gelegd. Met nog minder dan 24 uur te gaan moét alles wel op rolletjes verlopen; Kerst mag, met uitzondering van de enkele gefaalde kalkoenschotel, niet mislukken. Ondanks al deze cadeaus, intensieve voorbereidingen en uiteraard de distributie van het speelgoed naar miljoenen kleine en grote kinderen over de hele wereld, is de Kerstman toch egoïstisch. De vraag is, waarom?
Van Sinterklaas tot Santa Claus
Zoals je kunt horen in het filmpje hierboven was het zijn geloof en verantwoordelijkheidsgevoel dat bisschop Nicolaas ertoe deed leiden om de armen te voorzien van voedsel, kleding en geld. Van Turkije naar Italië, en later langs Duitsland en Nederland naar de nieuwe wereld Amerika werd het verhaal van Santa Claus een traditioneel ritueel. De Kerstman, een ware altruïst.
Altruïsme
Je zou bedenken dat als er iemand op deze aardbol altruïstisch is, het wel de Kerstman zou zijn. Immers, volledig onbaatzuchtig distribueert hij miljoenen pakjes. En dat terwijl hij er helemaal niets voor terug krijgt. Maar is altruïsme wel zo onbaatzuchtig als het lijkt?
Egoïsme
In altruïsme schuilt egoïsme. De reden waarom ik dit zeg, is omdat altruïsme – iets doen voor een ander zonder er zelf beter van te worden – een daad is van goedhartigheid. En daarin ligt de essentie van egoïsme; omdat ik jou iets van mij geef, krijg ik er een goed gevoel – zij het genoegdoening, weldaad of tevredenheid – voor terug. We doen dus iets voor een ander omdat het ons goed doet voelen. Zo onbaatzuchtig is altruïsme dus ook weer niet.
Associatie
Veel mensen hebben bij het woord egoïsme een negatieve smaak. Jezelf in het midden van de belangstelling zetten of iets doen primair voor jezelf is niet congruent met de overtuiging dat je geluk hoort te delen. Onze taal zit vol met verborgen overtuigingen dat egoïsme niet goed is, dat je jezelf nooit op de eerste plaats mag stellen en dat egoïsme zelfs des duivels is.
Iedereen is egoïstisch
Toch is egoïsme in mijn optiek niet een slechte, maar juist een goede kwaliteit, en wel om twee voornaamste redenen. Allereerst zie ik egoïsme als bron voor altruïsme (zoals hierboven uitgelegd, reverse engineered. Als je jezelf niet tot de belangrijkste persoon in je eigen leven kan plaatsen, hoe kun je dan anderen helpen of datgene bieden wat je niet of niet voorradig genoeg hebt? Stel jezelf deze vraag: hoe goed kan ik anderen helpen als ik er niet zou zijn? Je moet dus wel eerst voor jezelf zorgen wil je anderen kunnen helpen.
Het tweede punt is te vinden in de menselijke behoeften. Basically, willen we allemaal hetzelfde. Brian Tracy, best-selling auteur, entrepreneur en public speaker, zegt hierover onder meer het volgende:
“Een ieder denkt, voelt en ervaart geluk voor zichzelf. We handelen daarom voornamelijk vanuit onze eigen kaart van de wereld, om dat te doen wat we doen en te krijgen wat we willen. We zijn dus eigenlijk allemaal egoïstisch. Egoïsme is geen slechte eigenschap, zoals vaak wordt beweerd in onze cultuur, het is een eigenschap van wat ons menselijk maakt. Zelfs handelingen voor een ander (altruïsme) heeft als fundament egoïsme, omdat het op dat moment ons een goed gevoel geeft iets goed te doen voor een ander. Egoïsme is essentieel om te overleven.”
Een punt om dit verder te onderbouwen is de gedachte "Hou eerst van jezelf om een ander liefde te geven." Je kunt in mijn optiek niet van iemand houden als je niet van jezelf houdt; je kunt niet iets geven wat je niet in voorraad hebt.
Als ik je voor de feestdagen iets zou kunnen meegeven, dan is het wel de boodschap om oké te zijn met egoïsme en vanuit dit egoïsme te handelen. Hiermee bedoel ik natuurlijk niet de conventionele manier waarop egoïsme wordt gezien – Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken – maar eerder bewust te zijn dat iets doen voor een ander meer dan één persoon gelukkig(er) kan maken.
Wees bereid om iets aardigs, liefs of nobels te doen voor een ander; zo’n daad zal jezelf namelijk ook erg goed doen. En stel dat: wanneer een ander je iets aanbiedt – bijvoorbeeld om jouw boodschappen te betalen als je in de rij staat bij de supermarkt – zet je hoogmoed en trots dan even aan de kant en aanvaard zo’n gebaar van vrijgevigheid. Er zijn wat dat betreft het hele jaar door tal van “Secret Santa’s” om je heen.
Hier is mijn vraag voor jou: Als je voor het komende jaar iets zou willen realiseren waar jij in eerste instantie, en wellicht daarmee anderen ook, meer uit het leven zou kunnen halen, wat zou dat dan zijn (met andere woorden: welke wens wil jij gerealiseerd zien in het nieuwe jaar)?
Merry Christmas!
Op jouw succes,
Robert
Het egoïstische deel in mij mocht reactie hierop gerust even uitstellen. Ik leer steeds meer de dingen te doen als ik er aan toe ben. Volgend jaar wil ik doorgaan met oefenen met zingen/gitaar spelen. En dan later misschien optreden voor bejaarden in een tehuis (en daar toepasselijke liedjes voor instuderen/zodat ze ook kunnen meezingen). Verder hoop ik open te blijven staan voor mijn medemens en voor spontaniteit.
Liefs en groetjes van Monique
Hoi Robert,
Wederom een interessante blog. Ik ben het dan ook helemaal met je eens dat egoïsme een goede eigenschap is. Zoals jij al redeneert “eerst aan jezelf denken en dan pas kun je überhaupt aan anderen denken. Een bekend principe dat iedere hulpverlener als 1e regel mee krijgt……en niet voor niks!
Maar tegelijkertijd is niks zo genoegdoenend dan wanneer je van betekenis kunt zijn voor anderen. In de privésfeer zal iedereen hier voorbeelden van kennen. Op de werkvloer echter ervaar ik dit een stuk minder: je doet je best, rent nog iets harder, maar niet altijd kun je het gewenste resultaat bereiken of misschien gaat er zelfs wel eens iets helemaal mis (niet bij mij hoor ;P). Jouw inspanningen worden dan niet erkent en zelfs als je wél resultaat boekt, dan blijft op de werkvloer vaak de waardering uit (omdat het gezien wordt als “onderdeel van je werk”?). Jammer, want met de focus op het resultaat worden vaak de goede gedachtengangen en handelingen niet meer erkent en met het uitblijven van dat schouderklopje wordt het steeds moeilijker jezelf ertoe te zetten dat extra stapje te zetten.
Misschien is het slechts mijn beleving of die van mijn persoonstype (analytical thinker), maar ik word op het (technische) werk omgeven door mensen van dit generieke persoonstype. Niet zelden moet ik ongewenste resultaten van technisch monteurs herstellen en ga dan zelf vaak voorbij aan hun goede intenties en vergeet soms helemaal dat zij het ruim 9.5 van de 10 keer prima oplossen zodat ik er geen omkijken naar heb! Die enkele keer dat het gewenste resultaat dus niet (meteen!) bereikt wordt moet ik niet focussen op het feit dat ik moet bijspringen en die stinkfabriek zelf in moet, maar praten en hun goede gedachtengangen belichten en corrigeren waar het dan mis ging en dat alles op dusdanige wijze dat zij aan het einde van het verhaal niet denken “wat een kapsoneslul”, maar denken “goed dat ik onze vakman erbij geroepen heb, dat hebben we samen mooi opgelost en ik heb nog wat geleerd ook!”. Zou mooi zijn…
Helaas is dit iets dat mij niet altijd even makkelijk afgaat, maar onder het mom “wat gij wilt dat U geschiedt, onthoudt dat ook een ander niet” is mijn goede voornemen 2014 meer mijn waardering te uiten naar anderen! 😀
Heel fijne dagen en alvast al het beste voor 2014,
Jorrit