Effectief Omgaan Met Irritatie

Andere mensen zorgen niet voor je irritatie, dat is volledig onze eigen verantwoordelijkheid. Iemand kan het meest irritante ding ter wereld gedaan hebben, maar het is nog altijd jouw keuze hoe je erop reageert. Dit is de kern van het nemen van verantwoordelijkheid over je eigen leven. Maar tenzij je net zo verlicht bent als de Dalai Lama, kan het nog best eens voorkomen dat je terug valt in oude patronen. En wat doe je dan in zo’n geval? In dit artikel ga ik de diepte met je in over irritatie en wat je kunt doen om ervoor te zorgen dat je sneller van je irritatie afkomt wanneer je het ervaart, of hoe je het zelfs kunt voorkomen (als je dat wilt). Irritatie is een actiesignaal, net als alle andere emoties en het is een vaardigheid om je niet direct te laten verleiden om op de automatische piloot te reageren, maar een bewuste keuze te maken in hoe je wilt reageren op diverse irritatie situaties.  

Gerechtvaardigde boosheid

Laten we beginnen met iemand die iets ontzettend irritants heeft gedaan. Iemand die op je voet staat in een volle trein en geen sorry zegt, iemand die je afsnijdt in de ochtendspits of zich als een wegpiraat gedraagt, of iemand die z’n hond uitlaat en de hondenpoep niet opruimt terwijl je staat toe te kijken. Dit zijn allemaal voorbeelden van gerechtvaardigde boosheid; op het juiste moment jegens de juiste persoon of situatie boosheid voelen, omdat iets of iemand jouw grens of een algemeen geaccepteerde grens, overschrijdt. Het is makkelijk om meteen je eerste gedachten op explosieve manier tot uiting te brengen, de ander een halt toe te roepen en hem of haar er eens flink van langs te geven. Maar de kans is groot, dat je hier niemand anders behalve jezelf mee hebt – het is en blijft jouw boosheid. Ik zeg niet dat je er niets van mág zeggen, maar het is goed om even een paar tellen te wachten en jezelf af te vragen wie hier het meeste mee opschiet (als er al iemand iets mee opschiet), en wie het minst. Met uitzondering van de hondenpoepcrimineel is directe confrontatie niet mogelijk en zit jij met de gebakken peren van jouw eigen boosheid, gerechtvaardigd of niet. Verzin daarom een reden waarom je jouw boosheid over het gedrag of de actie van de ander voorbij wil laten gaan. Het is een warme dag, iedereen heeft een kort lontje, is moe en wil naar huis; misschien ligt z’n vrouw achter in de auto en staat op het punt te bevallen; gelukkig is er niemand gewond en is er geen noodzaak om hierover een oorlog te beginnen. Deze manier van aanpakken noem ik je gedachten uitdagen, en het is wat veel cognitieve gedragstherapeuten doen om je te helpen meer grip te krijgen op automatische ‘negatieve’ emoties. Deze manier werkt prima als je niet overspoeld wordt door gedachten en emoties. Als je irritatie voelt opkomen jegens mensen die je niet kent, dan is deze techniek prima om je gedachten uit te dagen en het lontje uit je boosheid te halen. Initiële woede is als een vuur, en het is de wijze waarop je denkt dat er ofwel voor zorgt dat het vuur oplaait of uitgeblazen wordt. Door deze techniek toe te passen vermijd je gedrag dat je ook niet van jezelf zou accepteren (en dat zelfs in overtreding zou kunnen zijn met de wet), blijf je langer jong van lijf en leden (stress versnelt het ouderdomsproces) en leef je het motto van Gandhi: be the change you wish to see in the world. Meditatie, yoga en mindfullness zijn allemaal manieren om deze techniek sneller en beter in je vingers te krijgen.  

Irrationele Irritatie

Tot dusver de rationele irritatie en hoe hier mee om te gaan. Maar hoe zit het met irrationele irritatie: die momenten waarin je gewoon geen reden hebt om geïrriteerd te zijn, maar het toch bent? Wanneer je irritatie voelt opkomen zonder daar echt een reden voor te hebben, dan doe je er goed aan om een kleine zelf-assessment uit te voeren. Bewust zijn van wat er in je gebeurt is altijd de eerste stap die leidt naar verandering. Misschien voel je je moe en ben je daarom prikkelbaar (ik weet dat dit bij mij meer dan eens het geval is), of omdat je te veel op je bord hebt liggen. Sommige mensen ervaren irrationele irritatie wanneer ze hongerig zijn, terwijl anderen gevoelig zijn voor lawaai of het geluid dat iemand maakt tijdens het eten. Er zijn zoveel uiteenlopende redenen te vinden waarom iemand uit het ogenschijnlijke niets geïrriteerd uit de hoek komt. Het is niet altijd even makkelijk om de vinger op de ‘zere’ plek te leggen waarom je irritatie voelt wanneer iemand iets doet, en toch lijken sommige mensen hier erg gevoelig voor te zijn. Dat kan te maken hebben met hun karakter, maar dat wil niet zeggen dat je een vrijwaring hebt om je irritatie ten tonele te laten verschijnen wanneer er iets gebeurt dat je niet wilt. Oké, misschien heb je van nature gewoon een snellere neiging om geïrriteerd te raken en zit het in je persoonlijkheid; sommige mensen neigen naar terugtrekking en andere weer naar afhankelijkheidspersoonlijkheden, maar laat één ding zeker zijn: hoe sneller je je vechtlust kunt verruilen voor overgave aan dat wat er gebeurt, zonder je eigen stempel te willen drukken op anderen en van ze te eisen dat ze doen zoals jij het wil, des te gemakkelijker het leven wordt.  

Projectie

Irritatie en projectie gaan hand in hand. Misschien wel het bekendste verdedigingsmechanisme dat we hebben is psychologische projectie. Psychologische projectie wil zeggen dat we getriggerd worden en (onder meer) irritatie voelen door gedrag van anderen dat we niet in onszelf willen of kunnen erkennen. Als je merkt dat je continu irritatie voelt over iets of iemand, dan kan het goed zijn dat je aan het projecteren bent. Iedereen projecteert verschillende aspecten van zichzelf, en je projecteert minder zodra je begint te herkennen dat we allemaal in staat zijn om die eigenschappen te vertonen die we in anderen zien.  Zodra je die eigenschappen in jezelf kan accepteren voor wat ze betekenen, neemt de mate van projectie ook af. Zo kan ik irritatie voelen opkomen door luiheid, inefficiëntie, opschepperij, kuddegedrag, en nog tal van andere zaken. Het punt is, dat ik niet meer wordt meegezogen in geen enkele van deze eigenschappen, omdat ik weet dat ik aan het projecteren ben. Het ligt niet bij hen, het ligt bij mij. Soms raak je geïrriteerd wanneer je iemand ziet die het rustiger aan doet of juist iets doet dat jij wilt doen. Je ziet iemand ontspannen of juist ontzettend gefocust en productief bezig zijn en het irriteert je omdat ze jou eraan herinneren dat je in jouw psychologische kooi gevangen zit en daar nog niet van bent uitgebroken.  

Als irritatie en boosheid vaker wel dan niet voorkomen

Je hoeft niet giftig te reageren op milde provocaties. Met voldoende oefening (en de juiste formule) kun je toewerken naar emotionele keuzevrijheid, en uiteindelijk emotioneel meesterschap. Dat neemt niet weg dat je jezelf mag toestaan om soms te voelen wat je voelt; het is echter belangrijk om te weten waarom je voelt wat je voelt, jezelf toe te staan in de emotie die je voelt, en deze vervolgens weer los te latent, en langzaam maar zeker toe te werken naar het punt waar je bijna in het moment zelf bewust bent van de keuzevrijheid om te denken, voelen en te reageren zoals jij dat het meest geschikt voor jou en de ander vindt. Je hoeft niet altijd vuur met vuur te bestrijden. Als je op dagelijkse basis woede of extreme boosheid ervaart, dan doe je er goed aan om verder te gaan dan enkel artikelen als deze te lezen en bijvoorbeeld een coach of therapeut in de hand te nemen die je voorbij dit punt kan helpen. Neem dus weer de controle over jouw eigen perspectief – praat jezelf uit de irritatie. Oefen in acceptatie van de huidige status quo; enkel vanuit acceptatie kun je vooruitgaan. Wees je eveneens ook bewust van wanneer je aan het projecteren bent.  En als je continu boos bent, neem dan actie om je leven te veranderen. Hier is mijn vraag voor jou: wanneer voelde jij irritatie voor het laatst, en wat heb je toen gedaan om je beter te voelen? Laat hieronder je reactie achter, en ik kom er zeker bij je op terug. Op jouw succes, Robert   Als je dit artikel over irritatie waardevol vond, deel het dan met mensen in jouw netwerk door op de Facebook, WhatsApp en Google+ knoppen te klikken, zodat zij ook van deze informatie kunnen profiteren.