Doe Normaal!

Even een korte picture-schets: Haarlem Centrum. Grote Houtstraat, nabij de Grote Markt. Zaterdagmiddag ronde klok van 16:00 ’s middags. Het is laaiend druk en de straten zijn bezaaid met winkelend publiek. Overal om me heen zie ik mensen met plastic tasjes al dan niet genieten van hun aankopen die zij zojuist hebben gedaan. En in deze massastroom wurm ik mezelf op weg terug naar huis.

In gedachten verzonken en mijn blik op oneindig loop ik als de druppel in de Bavaria-reclame tusseen de stoom mensen die zich uit alle winkels tegelijkertijd naar het station of de parkeergarage begeven, zo lijkt het. En ergens vlak voordat ik de Grote Markt oploop, waar nóg meer mensen zich hebben verzameld om de wekelijkse markt te bezoeken, pikt mijn oor iets op wat me doet glimlachen.

Een jonge vrouw, lopend achter een kinderwagen, en een vriendin zijn lekker in de ruimte aan het praten. Totdat de kleine baby, ik schat nog geen twee jaar oud, zijn bekkie opendoet en zegt: “Doe normaal”

“Hoezo ‘doe normaal’?”, zegt mama verbaasd en met een ietwat verwijtende toon. En hoewel ik niet meer oppik van het ‘gesprek’ tussen moeder en kind, dat waarschijnlijk toch niet doorvoortgezet wordt, stel ik mezelf de volgende vraag. Hoe kan het dat een uk van twee zo’n uitspraak doet, terwijl het waarschijnlijk nog geen flauw idee heeft wat het zegt?

De beste leerschool die we hebben als we klein zijn zijn onze ouders. Wat zij zeggen, dat zeggen wij ook. Modelgedrag noemen we dat. En het is iets wat we de rest van ons leven ook niet meer anders doen. Tot onze volwassenheid modelleren we het gedrag van anderen wanneer we niet weteen hoe we op iets moeten reageren. Sociale beïnvloeding heeft dat geloof ik.

Tweede vraag die ik me ten aanzien van de baby stel is: Als deze uitspraak (die mijns inziens kant noch wal raakt) al in het kleine hersenpannetje gestopt is, op wat voor manier zal dat dan op latere leeftijd voor invloed hebben op zijn vrienden, vriendin, familie, baas en collega’s?

Mijn punt is het volgende: Dat wat je zegt tegen anderen qua taal, is dat waarmee je opgegroeid bent. Het is een erfenis van je ouders, je familie, vrienden, docenten of anderen die een belangrijke rol hebben gespeeld in je leven. Op deze manier geven we niet alleen de taal die we zelf gebruiken door aan onze kinderen, maar ook onze overtuigingen. ‘Doe normaal’ is een overtuiging, een oordeel zelfs.

In de ogen van de moeder is ‘Doe normaal’ waarschijnlijk een manier om te zeggen dat het kind stil moet zijn, rustig of niet dwars moet liggen. Los van de vraag of wat de reden is dat het kind bepaald gedrag vertoond, labelt mam in dit geval er een oordeel aan, omdat zij door haar perceptie het gedrag van het kind als niet normaal (dus vervelend?) ervaart.

‘Doe normaal (dan doe je al gek genoeg)’ is een uitspraak dat anderen (en kinderen helemaal) stopt om creatief en expressief te zijn. Het is een straffing voor gedrag wat door anderen niet gewenst of getolereerd wordt, en het zorgt voor een mentale verkramping. Hoe langer je dit tegen iemand zegt, hoe groter de kans is dat hij in zijn schulp kruipt en uiteindelijk meer moeite heeft om te laten zien wat hij voelt (zeker als je dit vanaf jonge leeftijd doet bij kinderen)

Dat wat we tegen de mensen om ons heen zeggen is vrijwel altijd een samenvatting van de gedachtes en overtuigingen die we zelf hebben ten aanzien van het onderwerp (ja lees deze zin nog maar eens…). En in plaats van oordelend uit de hoek te komen naar een ander, kom je niet alleen veel meer te weten door je nieuwsgierig op te stellen, je vermijd ook een potentiële ruzie of vervelende woordenwisseling, ontstaan uit miscommunicatie.

Er is vrijwel altijd een reden waarom iemand doet wat hij of zij doet. Dat het als vervelend, irritant, leuk of wat dan ook wordt ervaren door een ander, dat heeft puur te maken met de overtuingen, waarden en normen die de ander op dat onderwerp heeft.

Onlangs nog had ik een vriend aan de telefoon die me melde dat een leuke vrouw met wie hij in de afgelopen dagen een leuk contact heeft opgebouwd hem niet een sms terug stuurde, nadat hij haar een berichtje had gezonden. De dag daarom kwam hij haar weer tegen en het eerste wat zij zegt is dat ze het al erg laat was om nog een sms terug te sturen. In reactie hierop werd hij geïrriteerd. De reden dat hij die irritatie voelde is dat zijn norm ten aanzien van het tijdstip waarop je nog een sms kunt versturen anders ligt dan de vrouw.

Op deze manier ontstaat miscommunicatie al snel, omdat datgene wat gezegd wordt een samenvatting is van wat er aan overtuigingen en normen ten grondslag ligt.

Duis de volgende keer, dat je tegen iemand ‘Doe normaal!’ zegt, of iemand anders zegt dat tegen jou, bedenk dan ten eerste dat je een erfenis van iemand te pakken hebt (en vraag jezelf af of je die erfenis wel wilt hebben), en wordt vervolgens nieuwsgierig naar de ander. ‘Wat bedoel je daarmee?’ of ‘Wat is het wat ik doe dan?’ geeft veel meer ruimte tot conversatie dan een snauw, zoals ‘Doe zelf normaal!’. Dat is einde contact.

Doe maar gek, dan doe je al normaal genoeg J

Op jouw succes,

Robert