De Conditionering van Televisie

In de jaren ’20 van de vorige eeuw werd de televisie voor het eerst aan het publiek gepresenteerd: de verslaggeving van een live-event dat niet persoonlijk meegemaakt kon worden. Het zorgde voor een verandering van de wereld. Sindsdien is de televisie in een oneindige opmars gebleve en heeft het een vaste plek binnen onze famiies gekregen. Maar de televisie heeft niet alleen een lange ontwikkelingsweg doorstaan, de gebruiksdoeleinden hebben de afgelopen decennia ook voor een grote culturele shift gezorgd. 

Groei
Hoewel de eerste televisie uitzending al terug kan gaan tot 1926, was de eerste advertentie pas in 1941. En langzaam maar zeker kreeg de televisie steeds meer invloed op de levens van de moderne mens. Na de Tweede Wereldoorlog explodeerde de stijging in televisiebezitters, onder meer door toename in vrije tijd , prijsverlagingen en de opheffing van productierestricties vanwege de oorlog. Totaan eind jaren ’60 groeide het aantal TV-bezitters van een paar duizend tot meerdere miljoenen. Een nieuw massamedium had zijn intrede gedaan. En daarmee een nieuw manier om het opkomende consumentisme extra te stimuleren.

Tegenwoordig rijst de vraag bij mij wat de waarde van televisie is. En hoewel ik eerlijkheidshalve moet toegeven dat ik niet een hoge pet op heb van televisie, zijn er ook pluspunten te vinden aan de televisie. Hieronder een uiteenzetting, beginnende met de plussen:

TV biedt kansen
Het was pas sinds afgelopen nacht, toen ik de herhaling van De Wereld Draait Door voorbij zag komen en daar Tv-magnaat  Joop van den Ende breedgrijnzend mooie verhalen over zijn verleden aanhoorde en complimenten in ontvangst nam, dat ik me realiseerde dat televisie voor sommigen dromen waarmaakt. Grote dromers, die door televisie nog groter zijn gaan dromen en onderweg naar hun succes anderen hebben weten te motiveren het maximale te geven en daarmee hebben bijgedragen in hun successen. Denk aan Marco Borsato,

Talentscouting is hot op dit moment: bijna elke Nederlandse zender heeft wel een programma waarbij het draait om het vinden van nieuwe zing-, dans-, schaats- of andersoortige talenten. Televisie is voor hen een springplank naar succes.

TV verschaft kennis
En natuurlijk is er de informatieve kant van televisie. De Discovery, History en National Geographic Channels bieden op entertainende wijze kennis en informatie aan over onderwerpen waarvan je niet eens wist dat je ze interessant vond. Of je nu wilt weten hoe hasj gemaakt wordt of hoe je je ongehoorzame bouvier moet trainen; je vindt het op televisie!

Maar er is ook een keerzijde…

Vroeger was je aan de grond genageld als er iets spannends gebeurde. Tegenwoordig zitten we aan de buis gekluisterd om te vernemen waar de laatste drama’s zich voltrekken, wie erbij betrokken zijn en hoe zoiets in godsnaam heeft kunnen gebeuren. En om al dat verre leed weg te spoelen, laten we ons brainwashen door mind-numbing flashy programma’s die niks meer toevoegen dan een extra onderwerp om over te praten tijdens de pauze van je werk of studie. Meedraaien moet je, want anders hoor je er niet bij (en zeg nou zelf: we willen allemaal ergens bij horen. Ook als we nergens bij willen horen). Feel-good afleiding van de overheersende angstinboezeming over de grote boze buitenwereld.

De wereld in je woonkamer
Gemak dient de mens, zeggen ze toch? Maar we vergeten dat datzelfde gemak als een hallucinogene drug een waas over onze ogen legt en de werkelijkheid vertroebelt; de werkelijkheid dat we verslaafd en afhankelijk zijn geworden aan faciliteiten die ons leven zijn gaan bepalen.

Om erbij te blijven is de wereld sneller gaan draaien. Als een bijna-dood ervaring flitst het leven aan ons voorbij, maar zien we enkel nog de beelden van een wereld die ons door media voorgeschoteld is. De werkelijkheid is niet wat je ziet op televisie. De werkelijkheid wordt verbloemd door subjectieve berichtgeving die tussen de reclameblokken over Italiaanse zoutjes, kalkwerende keukenreinigers, met lavendel besprenkelde inlegkruisjes en letterlijk oogverblindende Tv’s op indoctrinale wijze aan je wordt gepresenteerd. De informatieve rol van televisie is al lang en breed vervangen door die van cultuurdealer onder de noemer van entertainment.

De afhankelijkheidsfactor voor surrealistische happiness
We zijn er allemaal debet aan, ook ik. Ik kijk televisie, laat me beïnvloeden door wat ik zie op tv of internet, en alleen al door te kijken voeden we de digitale dealers om ons meer te leveren. Zenders bedenken wat wij willen, waar we naar verlangen. En wij, wij slikken het maar al te graag. Zonder na te denken wat dat voor gevolgen heeft op ons eigen leven en de generatie na ons.

Kijk eens naar deze presentatie over de invloed van televisie op jonge kinderen.

‘Nederland wordt steeds slimmer’, terwijl diezelfde reclame ooit zo stigmstiserend twee stereotype bekakte dommerikken toonde die het Leidse karretje moesten trekken.

En nu is het de beurt aan onze kinderen. Zij zijn de vegeterende plantjes van morgen, met meer gemakken dan ooit gekend hebben. Vroutje Theelepel of David de Kabouter is er niet meer bij. Tegenwoordig heten de hoofdrolspelers ‘Ash’ of ‘Smokey’. Valt me nog mee dat de sigarettenindustrie hier nog niet op in heeft gespeeld 😉

TV als surrogaatopvoeder
Maar misschien is het meest trieste wel dat tv gemak is en je kinderen doet stoppen met mekkeren. Televisie maakt meer kapot dan je lief is, alleen zijn we zo geconditioneerd dat we enkel nog geloven dat we niet meer zonder kunnen. We consumeren as hersenloze bankhangende zoutzakken de digitale gerechten die ons voorgeschoteld worden door kijkcijferkanonzoekende kanalen. Wij Nederlanders worden graag op onze wenken bediend, dat zit ook in ons bloed. En daarmee hebben we een wereld gecreëerd waarin we onszelf moeten blijven voorhouden dat het een paar treden onder de lat van Utopie ligt: een wereld waarin je kind wordt opgevoed door de kindercrèchemevrouw en waar je vader of moeder geïndustrialiseerde slappe onsmakelijke hap voorgeschoteld krijgt. Terwijl het allemaal neerkomt op hetzelfde: aandacht.

Zie mij!
We schreeuwen het hardst om aandacht. En krijg je dat niet op een positieve manier, dan maar op negatieve. Als kind kan je voor dit soort gedrag nog ‘beloond’ worden door een middagje televisie. Als volwassene verlies je al gauw je vrienden of wordt je door de dokter een nieuwe verslaving voorgeschreven.

,,,maar kijk niet
We willen de waarheid niet horen. We willen de bubbel van zorgeloosheid zo lang mogelijk aanhouden. Ook al werkt dat in ons nadeel. We consumeren en consumeren, terwijl we verwachten dat de rekening door een ander betaald zal worden.

Neem tv letterlijk: kijk verder
Als je werkelijk je wereld wilt veranderen, zet dan je televisie uit. Lees jezelf of je kind een boek voor, onderzoek wat je fascineert, sta klaar voor een ander, ook al heb je hem of haar nog nooit eerder gezien. Zit niet als een zoutzak te zappen terwijl je zanikt over de misère. De wereld is een stuk mooier als je er aan deelneemt 🙂

Wat vindt jij van televisie. Laat vooral een comment achter.

Op ons succes,

Robert