Zo Ben Ik Nu Eenmaal

Één van de meest opvallende uitspraken die ik met regelmaat hoor is de uitspraak ‘Zo ben ik nu eenmaal’. Opvallend is dat deze uitspraak meestal ten tonele verschijnt als het gaat om een discussie, meningsverschil of probleem, waarbij de spreker te kennen geeft niet van mening of standpunt te willen veranderen. Maar wat zijn de consequenties van deze zo onschuldig lijkende uitspraak? ‘Zo ben ik nu eenmaal’ en de hieraan verbonden varianten als ‘Zo is dat nu eenmaal’ en ‘Dat gaat nu eenmaal zo’ hebben allemaal een onderliggende betekenis die achter de woorden schuilgaat. Met de opmerking legt degene die de opmerking maakt zich erbij neer de grens of beperking te aanvaarden of de door de ander aangedragen oplossingen of alternatieven van de hand te wijzen. Een voorbeeld Je praat met iemand die je goed kent. Deze persoon vertelt een probleem die hij of zij onlangs is tegengekomen, en terwijl je luistert besef je dat deze persoon groter is dan het probleem. Tegelijkertijd komen er wat ideeën in je op over hoe je dit probleem zou kunnen tackelen en daarmee de persoon in kwestie over dit obstakel heen kan helpen. Vol enthousiasme kom je met je creatieve idee en presenteer je dit, maar nog voordat je je laatste woorden hebt gezegd hoor je de woorden die aangeven dat de ander niet van plan is jouw suggestie aan te nemen. Misschien kan je … of … overwegen?’ zeg je, zoekend naar een oplossing voor het probleem van de ander. ‘Nee, laat maar. Zo ben ik nu eenmaal’ is dan het antwoord. Wat hieraan mogelijk ten grondslag ligt is dat de spreker enkel zijn ongenoegen wilt uitten over een bepaalde gebeurtenis of gedachte. Wanneer je dit ongenoegen aanhoort en er vervolgens een oplossing voor gaat vinden, kom je er al gauw achter dat het niet gaat om de oplossing, maar om de klacht zelf, die geventileerd zou moeten worden. Klagen heeft iets positiefs voor de klager. Zodra een klager zijn klacht kan afgeven aan een nieuw slachtoffer, is het alsof hij daar nieuwe energie van krijgt. Jammergenoeg is de cirkel van klagie een vicieuze cirkel, en begint al snel het hele riedeltje van voren af aan: klager komt met klacht, luisteraar komt met oplossing, klager wijst oplossing van de hand, antwoord ‘Zo ben ik nu eenmaal’, en komt vervolgens weer met een klacht (al dan niet dezelfde en al dan niet bij jou of een ander persoon). Het is als een vastzittende groef van een langspeelplaat, waarbij dezelfde woorden continu herhaald worden. Wanneer je dit voor de eerste keer hoort, dan luister je daar nog gefocust en aandachtig naar, maar zodra je hetzelfde stukje voor de zesde keer hoort, dan heb je het wel gezien. De reden waarom klagers klagen, en dus ook met een ‘Zo ben ik nu eenmaal’ antwoord komen is, omdat ze graag de aandacht willen waar ze zo op zoek naar zijn. En omdat het blijkbaar niet goedschiks kan, met positieve opmerkingen, dan pogen ze het ‘kwaadschiks’. De ‘Zo ben ik nu eenmaal’-opmerking is en klassiek voorbeeld van een slachtofferrol en het is dan ook niet de bedoeling dat hierop serieus wordt ingegaan. Je kunt hier op verschillende manieren reageren. Een mogelijkheid is om de klager gelijk te geven, deze nogmaals te bevestigen dat hij het zwaar heeft en daarmee de conversatie afsluiten (een opmerking als 'Zo ben ik nu eenmaal' is overigens ook een dooddoener). Maar er is ook een leuker alternatief! Beter is het om met de klager mee te gaan en hem te erkennen in het feit dat hij niet in staat is te veranderen. Sterker nog, wanneer je dit besluit te doen, en er met een vriendelijke knipoog nog een schepje bovenop doet, dan werkt het effect vaak averechts. Een voorbeeld: Klager: Ik trek altijd de verkeerde mannen aan. Ik denk dat ik iets uitstraal waardoor foute mannen op mij vallen en vice versa. Het lukt me nooit om nu eens een normale vent te vinden’ Oplosser: Wel, misschien zou je eens kunnen bekijken waarom dat is. Je bent een slimme en aantrekkelijke meid en ik weet zeker dat er een mooie, normale man voor jou is. Je zou eens een advertentie kunnen plaatsen? Klager: Nou… nee. Dat lukt toch nooit. Ik trek gewoon altijd de verkeerde mannen aan. Zo ben ik nu eenmaal. Oplosser: Ja, misschien heb je wel gelijk. Ik denk ook dat het te veel moeite zou kosten en dat het misschien wel te moeilijk is om een normale vent te vinden. Je bent tenslotte ook blond he. Je moet natuurlijk niet te hoog mikken. Als automatische reactie (en ik kan je verzekeren dat de kans ontzettend groot is dat dit gebeurt) zal de klager (lichtelijk) verontwaardigt reageren. Iets in de trant van ‘Denk je dat ik niet in staat zou kunnen zijn om…?’, gevolgd door argumenten waarom hij wel in staat moet zijn om datgene wat hij nog een aantal minuten geleden nog als onmogelijk om te veranderen beschreef te gaan doen. Bedenk dat ‘Zo ben ik nu eenmaal’ opmerkingen doorgaans gezegd worden door de ‘Niet-nu’ers’ of de ‘Ja-maar'ers’. Zij denken in plaats van in mogelijkheden vrijwel uitsluitend in beperkingen. Deze manier waarop je met deze beperkende mensen omgaat heet provocative therapy, en is afkomstig van Frank Farrelly. Provocative Therapy werkt goed samen met andere NLP-technieken en is veelal zeer effectief bij mensen die het aankunnen om met vriendelijke provocatie om te gaan. Dus, hoe ben jij? Op ons succes. Robert