Wie Is Er Hier Gehandicapt?

  Als je denkt aan het woord gehandicapt, waar denk jij dan als eerste aan? Associeer je ‘gehandicapt’ met een verstandelijke beperking, of denk je eerder aan een fysieke handicap? Wat als ik je zou vertellen dat de betekenis verder reikt dan enkel het fysieke en het mentale? In de jaren voordat ik zelf met een fysieke handicap door het leven ging, dacht ik vaak dat het woord gehandicapt een verstandelijke beperking betekende. In de politiek correcte wereld van vandaag zou niemand het woord “mongooltje” in een openbaar gesprek nog in zijn mond nemen; daar is de medische term “Down syndroom” voor in de plaats gekomen – en dat terwijl we er hetzelfde mee bedoelen. Maar buiten deze buitengewoon bijzondere mensen is de groep van gehandicapten rijkelijk vertegenwoordigd. Was je eerdere associatie niet die van een persoon met het Downsyndroom, dan dacht je wellicht aan iemand in een rolstoel, met krukken, een blindengeleidehond of -stok, of een gehoorapparaat, waar of niet? Laten we de politieke correctheid even achterwegen laten, en ons richten op wat we denken dat ‘gehandicapt’ betekent, en ons afvragen hoe het komt dat dit woord zo stereotyperend is voor slechts een deel van de totale groep mensen die ‘gehandicapt’ genoemd kunnen worden.

Wie is er nog meer gehandicapt?

Als je opzoekt wat het woord gehandicapt betekent, bijvoorbeeld door op Wikipedia, dan kom je al snel tot het volgende inzicht: “Een handicap is een aangeboren, dan wel door ziekte of ongeval opgelopen beperking van lichamelijke, verstandelijke, psychische en/of sociale aard.” Volgens deze beschrijving reikt de impact van een handicap verder dan enkel het lichamelijk en verstandelijke, en worden psychische en/of sociale beperkingen ook gerekend tot een handicap.

Medisch – Maatschappelijk

“In de ruime betekenis is een handicap zowel een medische als een maatschappelijke beperking. Alles wat een harmonisch samenleven met de omgeving bemoeilijkt of verhindert en daardoor de maatschappelijke ontwikkeling van het individu in de weg staat, kan een handicap betekenen. Het begrip handicap is dus veel ruimer dan alleen medisch. Medische erkenning als gehandicapte betekent echter vaak dat men ook maatschappelijk als gehandicapt wordt gezien. De medische erkenning kan soms wel een verbetering van de maatschappelijke situatie betekenen, omdat ze recht geeft op ondersteuning en de persoon zich erkend voelt in zijn situatie.” (Bron: Wiki)

Het Hollandse hokjesdenken

Wij Nederlanders houden ervan om in hokjes te denken. Dat houdt onze maatschappij geordend, overzichtelijk en makkelijker aan te pakken wanneer meningen gegeven of beslissingen gemaakt moeten worden. We trekken een spreekwoordelijk laadje open, bespreken dat wat er zich in dát laadje bevindt en houden ons afzijdig van eventuele ‘randzaken’. Een blinde is fysiek gehandicapt, een persoon met Down verstandelijk, een oudere met dementie psychisch gehandicapt en iemand met autisme is sociaal gehandicapt. Elk onderdeel binnen de categorie van “gehandicapt” heeft zijn eigen definiëring, betekenis, methodiek, aanpak, ondersteuning en ja, ook beperking.

Wat ben ik precies?

Gehandicapten hebben door de eeuwen heen diverse benamingen gehad; van onvolwaardige, idioot, abnormale, gebrekkige, kreupele en mongool tot achterlijke, invalide, minder valide of zelfs anders valide, gehandicapte, persoon met een handicap, persoon met een beperking of persoon met een specifieke zorgbehoefte. We groeien steeds meer naar een politiek correcte samenleving waar mensen met een beperking specifiek moeten worden aangesproken, behandeld of verzorgd. Door de termen te veranderen (lees: verzachten), vrees ik dat we zijn gaan geloven dat de aandoening of beperking zelf ook minder is geworden – en misschien klopt dat tot op zekere hoogte ook wel. Ik heb mezelf nooit gezien als visueel gehandicapte, slechtziend of maatschappelijk blind; ik heb een verminderd gezichtsvermogen, maar de emotionele associatie bij bovengenoemde woorden is altijd achterwege gebleven, omdat ik mezelf ook nooit heb gedefinieerd als zodanig.   De vraag blijft echter: wat ben ik precies? Zonder etiket, bij voorkeur gegeven door een medisch specialist, ben je in de meeste gevallen niets meer of minder dan wat je zelf denkt dat je bent.

Het werkelijke probleem

Natuurlijk gaat het niet alleen om de categorie waartoe iemand met een handicap of functiebeperking in geplaats wordt – het gaat uiteraard ook om wat je wilt bereiken. De vragen: “Wat kan ik?”, “Wat wil ik?” en “Hoe kom ik daar?” lijken mij hierin prima geschikte vragen om vanuit jezelf te stellen Hoewel er sinds de 4^e eeuw A.D. verschillende terminologieën gebruikt zijn, blijft het zowel voor degene met een handicap alsook voor de samenleving een grote uitdaging om de samensmelting of integratie van mensen met en zonder een handicap te realiseren. Natuurlijk zijn er vooruitgangen geboekt; kijk alleen al naar de wijze waarop mensen met een specifieke zorgbehoefte nu gezien en behandeld worden. Was het in de 20^e eeuw nog een schande als je een kind had dat gehandicapt was, tegenwoordig zijn er zoveel keuzemogelijkheden om mensen met een beperking te kunnen voorzien. Maar dat betekent niet dat we als maatschappij ons einddoel behaald hebben. De sociale inclusie en de maatschappelijke opvatting over gehandicapten lijkt van het ene extreme naar het andere te zijn gezwaaid – eigenlijk net als een pendule van een klok. Het is dan ook mijn wens om uiteindelijk in het midden terecht te komen. Een wereld waarin we niet krampachtig op onze tenen hoeven te lopen, uit angst om politiek incorrect te spreken over deze groep, waar het individu, voor zover mogelijk, zelf de gelegenheid krijgt om uit te zoeken welke unieke bijdrage hij of zij kan leveren aan de maatschappij, zonder dat er diverse labels en stigma’s om de hoek komen kijken die als een beperking bovenop de handicap voor meer problemen zorgen.

De moraal

Misschien lees je het al uit de wijze waarop ik dit artikel heb geschreven: ik heb nog geen duidelijk standpunt over gehandicapten. Wel weet ik dat we in de 21^e eeuw nog steeds op zoek zijn naar een modus waarin we de integratie van de mensen met en zonder handicap dichter bij elkaar kunnen brengen. Dat houdt in dat we als maatschappij onze zienswijze, vooroordelen en opvattingen moeten willen bijstellen over gehandicapten. Tegelijkertijd denk ik dat het ook een goed startpunt is wanneer we de gehandicapte zelf aan het woord laten over de beste bijdrage die zij zelf kan leveren, gezien van uit het vraagstuk “Wat wil ik?”, “Hoe kom ik daar?” en “Welke ondersteuning heb ik daarbij nodig?” Het creëren van een win-win situatie, waarbij een persoon met een handicap achterhaalt welke bijdrage, invulling en zingeving hij kan leveren, en tegelijkertijd de mogelijkheid heeft om vanuit de maatschappij (of overheid) zonder hokjesdenken die faciliteiten en hulpbronnen kan krijgen om een meerwaarde te kunnen bieden aan de wereld om haar heen. Ik snap dat niet iedere man of vrouw met een handicap er net zo over denkt als ik, en dat ook lang niet elke gehandicapte emotioneel daadkrachtig genoeg is om ondanks de beperking toch de focus te houden op wat hij of zij werkelijk wil. Wel denk ik, nogmaals, dat het een goede optie kan zijn om hier te beginnen, teneinde de beschikbare vaardigheden, know-how en/of maatschappelijke bijdrage te kunnen leveren dat voor zowel de gehandicapte alsook de maatschappij een positief resultaat oplevert. Wellicht dat we allemaal wat minder gehandicapt zouden mogen denken en handelen wanneer het om dit onderwerp gaat – ergo mijn titel. Hier is mijn vraag voor jou vandaag: Wat denk jij dat er moet gebeuren om de onzichtbare kloof tussen de mensen met en zonder handicap te verkleinen. Ik ben erg benieuwd naar je mening. Laat daarom hieronder je reactie achter, en ik kom er zeker bij je op terug. Op jouw succes, Robert   Als je dit artikel waardevol vond, deel het dan met je vrienden en volgers door op de WhatsApp-, Facebook- en Emailknoppen hieronder te klikken.