De Rationaliteit Van Plezier

Een verhaal over relaties In de Tweede Wereldoorlog kocht Hermann Göring, de tweede bevelhebber na Hitler, een schilderij van de Nederlandse kunsthandelaar Han van Meegeren. Zijn blijdschap was echter van korte duur... Göring, een verzamelaar van kunst, reisde gedurende de oorlog door Europa om schilderijen te stelen, van mensen af te persen en zo nu en dan legitiem aan te schaffen. En wat hij heel graag wilde, was een schilderij van Vermeer. Hitler had er twee, terwijl Göring er geen enkele had. Uiteindelijk vond hij er één in Nederland, bij een kunsthandelaar Han van Meegeren, die hem het schilderij verkocht voor de prijs anno 2015 van 10 miljoen dollar. En het was Göring’s favoriete schilderij ooit. De Tweede Wereldoorlog kwam ten einde en Göring werd gevangen en terecht gesteld in Neurenberg en uiteindelijk ter dood veroordeeld. Toen de Geallieerden door zijn verzamelingen gingen en het schilderij van Vermeer tegenkwamen, besloten ze om de mensen op te sporen die hem de kunstwerken hadden verkocht. Van Meegeren werd gearresteerd en aangeklaagd wegens verraad, waar op zich al de doodstraf op stond. Zes weken na zijn veroordeling bekende van Meegeren, maar hij bekende niet op verraad. Hij bekende op het vervalsen van het schilderij van Vermeer, dat hij verkocht had aan de nazi. Om zijn argument te onderbouwen besloot van Meegeren onder invloed van morfine en alcohol in zijn cel een Vermeer te schilderen, en zo geschiedde. De aanklacht wegens verraad kwamen te vervallen en van Meegeren zat een vonnis van één jaar uit wegens vervalsing, en stierf als een held voor de Nederlanders. Göring was, zelfs voor een nazi, een vreselijke man. Maar je kon sympathie voelen voor zijn reactie, toen hij hoorde dat zijn geliefde schilderij een vervalsing was. Volgens zijn biograaf zag hij eruit alsof hij voor de eerste keer had ontdekt dat er kwaad in deze wereld was. Wat heeft een vreselijke Duitse nazi te maken met persoonlijke ontwikkeling? We reageren zo heftig wanneer we weten waar iets vandaan komt; wat de oorsprong ervan is. Volgens verschillende sociologen heeft dit te maken met het feit dat we snobs zijn; dat we gefocust zijn op status. Hoewel dit tot een zekere mate waar is, is er nog iets anders aan de hand. Mensen zijn van nature geboren essentialisten. Wat ik hiermee bedoel is dat we niet alleen reageren op dat wat we zien, voelen of horen, maar eerder over wat we erover geloven en waar ‘het’ vandaan komt, waar ze van gemaakt zijn en wat hun verborgen natuur is. Voor elk soort plezier, of het nu gaat om kunst, goederen of mensen, gaat het om de oorsprong en de geschiedenis. Zelfs onze alledaagse pleziertjes liggen verscholen in verborgen essenties. Neem voeding bijvoorbeeld: hoe het smaakt hangt voor een zeer groot deel af van wat je denkt te eten. Een goed voorbeeld is een onderzoek dat gedaan is onder jonge kinderen. Het doel was om ze meer groente te laten eten, en de manier waarop dat uiteindelijk bewerkstelligt werd, was door ze te vertellen dat de groente afkomstig was van McDonalds. De associatie die veel kinderen met McDonalds hebben, is dat McDonalds eten lekkerder smaakt wat er voor zorgt dat hun ervaring over dat wat ze eten ook plezieriger is. Als je gelooft dat iets is zoals je erover denkt, dan is dat ook je realiteit. Je zegt niet alleen dat het je meer plezier geeft, maar je ervaart het ook zo. We waarderen zaken om verschillende redenen. Je waardeert iets op de gebruikersmogelijkheden; op wat het voor je kan betekenen. Golfclubs waardeer je omdat je er mee kunt spelen, en een maatpak waardeer je omdat je het kunt dragen. Maar je kunt ook om andere redenen zaken waarderen. Vaak worden dingen gewaardeerd vanwege hun geschiedenis. De waarde van de golfclubs stijgt aanzienlijk wanneer je weet dat het de golfclubs waren van John F. Kennedy, of dat het pak dat je draagt van Armani is en niet zomaar een willekeurig pak is - ook al ben je ervan bewust dat het dezelfde kwaliteit is. We krijgen plezier van de wetenschap wat iets is en waar het vandaan komt. En daarmee wordt onze ervaring gevormd. Het is makkelijker om te zeggen dat je het aan het verkeerde eind hebt als het gaat om feiten over de wereld. Het wordt lastiger om te zeggen dat je verkeerd zit als het gaat om plezier. De bottom line. In essentie geloof ik dat je hardwired bent om in je gedrag met mensen, je gevoelens over hen en hoe je op ze reageert vernuftig gekalibreerd bent met wat je over ze weet. En ik denk dat intieme menselijke relaties onmogelijk zouden zijn als het aspect van plezier er niet mee te maken zou hebben. Kijk eens naar de mensen die je aantrekkelijk vindt. Die aantrekkingskracht is op basis van wat je van iemand weet (denk aan hoe iemand eruit ziet en hoe hij of zij zich gedraagt naar jou). Evolutionair gezien lijkt dat een zinnige constatering. Want iets of iemand aantrekkelijk vinden is niet een koude afstandelijke analyse, maar een interpretatie van het plezier dat je ervaart met die persoon. Onze irrationaliteit in het kiezen van wie en wat we met onszelf willen omringen heeft een rationele oorsprong. Kijk eens naar hoe je denkt over bijvoorbeeld je kennissen, vrienden en familie. Maar neem ook eens een kijkje naar jouw eigen leven op andere vlakken zoals gezondheid, werk, relaties en je eigen persoonlijke ontwikkeling. Wat is daarin jouw werkelijkheid? Sterker Dan Ooit is mijn nieuwe eBook, en je kunt het hiernaast gratis downloaden. Laat je naam en je emailadres achter en je ontvangt het boek direct. Tot slot, een vraag aan jou. Waar hecht jij de meeste waarde aan? Laat je reactie hieronder achter. Op jouw succes, Robert